terminów gramatycznych online
czas teraźniejszy praesens
Język: polski
- Część I (wstępna): Jes/1886
- Część II. Rozdz. 2. Odmiany. (Fleksya) : Jes/1886
- Etymologia: SzyGram/1767
- Nauka o głoskach: Łaz/1861
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- Wstęp do Gramatyki: SzyGram/1767
Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Członem nienacechowanym w obrębie kategorii czasu jest cz. teraźniejszy (nieprzeszły), oznaczający najczęściej współczesność zdarzenia w stosunku do momentu mówienia lub in. momentu czasowego odniesienia wyznaczonego przez kontekst.
Cytaty
P. Wiele jest czasow? O. Właściwie mowiąc tylko te trzy są czasy: teraźniejszy, przeszły i przyszły; każda bowiem rzecz albo się teraz dzieje, albo już się stała, albo dopiero będzie. W koniugacyach więcej się Czasow przyda, teraz do zrozumienia Ortografii, ktora następować będzie, można na tym przestać.
P. Co się rozumie przez czas teraźniejszy? O. To, co się dzieje w ten czas, gdy mowiemy, jako: przychodzę, to jest teraz przychodzę.
Sposob skazujący Czas teraźniejszy Mała liczba Ja jestem [...] Wielka liczba [...] Oni, one są.
Gerundia Będąc, bywszy. Uczestnictwa Czas teraźn: będący, będąca, będące. Czas przyszły: mający być, mająca być, mające być.
Przykład czwartej Konjugacyi. P. Ktore słowa należą do czwartej Konjugacyi? O. Te, co mają wtorą osobę sposobu skaz: cza: teraźn: m. l. na ysz, przez y Greckie.
[…] W czasie teraźniejszym czasowników: dą-ć, klą-ć, pią-ć, cią-ć, mią-ć, ginie pierwiastek samogłoskowy, a pozostaje tylko pierwiastek spółgłoskowy m, n: dm-ę, kln-ę, tn-ę, mn-ę.
Czas teraźniejszy wyraża, iż teraz się coś dzieje, np. czytam książkę.
Kiedy bowiem mówię do kogo: Czytam książkę, to daję mu do zrozumienia, że „czytam” w téj właśnie chwili, tj. teraz, czyli w czasie teraźniejszym.
Imiesłowy.
Współczesne.
(tworzą się z 3-éj osoby liczb. mnog. czasu teraźn. trybu oznajmującego przez dodanie końcówek: c, cy).