terminów gramatycznych online
czas teraźniejszy praesens
Język: polski
- Etymologia: SzyPocz/1770
- Nauka o głoskach: Łaz/1861
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- O słowie: Mroz/1822
- Rodzajowanie i liczbowanie słów: Mroz/1822
- Rzeczownik słowny (pisanie): Mroz/1822
- Wstęp do Gramatyki: SzyPocz/1770
Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Członem nienacechowanym w obrębie kategorii czasu jest cz. teraźniejszy (nieprzeszły), oznaczający najczęściej współczesność zdarzenia w stosunku do momentu mówienia lub in. momentu czasowego odniesienia wyznaczonego przez kontekst.
Cytaty
Koniugacya jest odmienianie słow w ostatnich sylabach, przez sposoby i czasy. [...] Czasy te pięć: Teraźniejszy, przeszły niedoskonały, przeszły doskonały, przeszły więcej niż doskonały, i przyszły.
Czas teraźniejszy. L. P. Ja jestem, ty jesteś, on jest.
Sposob Roskazujący. Czas teraz: Bądź ty. Bądźcie wy.
Sposob nieskończony. Czas teraź: Mieć.
Od Trybu bezokolicznego formuie się bezpośrednio czas przeszły i czas teraźniejszy Trybu oznajmującego; od tych zaś dwóch czasów formują się Imiesłowy, Rzeczownik i inne Tryby.
Słowa dokonane nie mają w prawdzie czasu teraźniejszego; jednakże formy tego czasu są własnością tak Słów dokonanych , jak i niedokonanych; te same bowiem formy, które w Słowach niedokonanych oddają czas teraźniejszy, w dokonanych służą do oddania czasu przyszłego, pisze, napisze.
Czas teraźniejszy formuje się od Trybu bezokolicznego.
Czas teraźniejszy kończy się podobnież na samogłoski: mów-i czyt-a pisz-e.
[…] W czasie teraźniejszym czasowników: dą-ć, klą-ć, pią-ć, cią-ć, mią-ć, ginie pierwiastek samogłoskowy, a pozostaje tylko pierwiastek spółgłoskowy m, n: dm-ę, kln-ę, tn-ę, mn-ę.
Czas teraźniejszy wyraża, iż teraz się coś dzieje, np. czytam książkę.