terminów gramatycznych online
czas teraźniejszy praesens
Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Członem nienacechowanym w obrębie kategorii czasu jest cz. teraźniejszy (nieprzeszły), oznaczający najczęściej współczesność zdarzenia w stosunku do momentu mówienia lub in. momentu czasowego odniesienia wyznaczonego przez kontekst.
Cytaty
Teraźniejszy czás znaczy ákcyą dopiero się dziejącą, jáko to je chante, śpiewam [ʃpiewam].
Le tems présent, czás teraźniejszy.
Czás po Fr. le temps [...] jest trojáki. bo cokolwiek sie dzieje, to álbo teras, i to jest czás teráźniejszy, który sie téż obecnym i niniejszym nazywa, po Fr. le présent [...]. álbo sie dziać będzié, i to jest czás przyszły, po Fr. futur [...]. álbo sie już stáło, á to jest czás przeszły.
P. Wiele jest czasow? O. Właściwie mowiąc tylko te trzy są czasy: teraźniejszy, przeszły i przyszły; każda bowiem rzecz albo się teraz dzieje, albo już się stała, albo dopiero będzie. W koniugacyach więcej się Czasow przyda, teraz do zrozumienia Ortografii, ktora następować będzie, można na tym przestać.
P. Co się rozumie przez czas teraźniejszy? O. To, co się dzieje w ten czas, gdy mowiemy, jako: przychodzę, to jest teraz przychodzę.
Sposob skazujący Czas teraźniejszy Mała liczba Ja jestem [...] Wielka liczba [...] Oni, one są.
Gerundia Będąc, bywszy. Uczestnictwa Czas teraźn: będący, będąca, będące. Czas przyszły: mający być, mająca być, mające być.
Przykład czwartej Konjugacyi. P. Ktore słowa należą do czwartej Konjugacyi? O. Te, co mają wtorą osobę sposobu skaz: cza: teraźn: m. l. na ysz, przez y Greckie.
Tempora verborum. Czasy słow. Tempus praesens. Czas teraźniejszy. Tempus praeteritum imperfectum. Czas przeszły nie doskonały, czyli nie dokonany. T. praeteritum perfectum. Czas przeszły doskonały.
Czasy [...] Teraźniejszy, gdy znaczy iż rzecz jest, lub co teraz się dzieje, np. jestem, znam, lezę. Przeszły, gdy wyraża bycie lub czynienie minęte: np. byłem, znałem, leżałem. Przyszły, gdy znaczy iż rzecz jaka będzie, lub co dziać się będzie: np. będę znał, mający znać.
[...] w 1szej osobie liczby pojedyńczej, Czasu teraźniejszego lub przyszłego, Trybu oznajmującego, jako znam, powiem, umiem.
O UŻYCIU CZASÓW
Używanie czasów bywa różne, w miarę potrzeby, i możemy powiedzieć:
w Czasie Teraźniejszym
Chociaż talent jest darem natury, jednak rozwija go nauka, a ciągła wprawa doskonali.
Czas teraźniejszy oznacza czynność rozpoczętą i obecnie trwającą, np. uczeń pisze, brat czyta, pies szczeka, wilk wyje, bydło się pasie itd.
Podstawą form czasu teraźniejszego jest temat czasu teraźniejszego. Występuje on nieraz w postaciach obocznych, różniących się samogłoskami, spógłoskami lub jednymi i drugimi.
Pospolicie ma forma czasu teraźniejszego także i znaczenie czasu teraźniejszego, tzn. nazywa wydarzenie współczesne z chwilą mówienia o nim [...]. Forma czasu teraźniejszego nazywa też wydarzenie współczesne względem innego wydarzenia, rozgrywającego się w teraźniejszości, przeszłości lub przyszłości [...]. Równie częste jest znaczenie czasu przyszłego, jeśli formę czasu teraźniejszego utworzono od czasownika postaci dokonanej [...]. Formy czasu teraźniejszego mają niekiedy znaczenie czasu przeszłego; dzieje się to w żywych opowiadaniach, gdzie forma czasu teraźniejszego zbliża wydarzenia do czytelnika, pobudza jego wyobraźnię, sprzyja dramatyczności przedstawienia. [...] Rzadko miewa forma czasu teraźniejszego czasownika postaci niedokonanej znaczenie przyszłości [...] Są wreszcie wypadki, że forma czasu teraźniejszego odnosi się do czasu nieokreślonego, ponieważ fakt przez nią wymieniony dzieje się teraz, dział się w przeszłości, dziać się będzie w przyszłości. Takie znaczenia ma forma czasu teraźniejszego w przysłowiach, sentencjach, twierdzeniach, prawach, prawdach, prawidłach, opisach, formułach naukowych.