terminów gramatycznych online
czas teraźniejszy praesens
Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Członem nienacechowanym w obrębie kategorii czasu jest cz. teraźniejszy (nieprzeszły), oznaczający najczęściej współczesność zdarzenia w stosunku do momentu mówienia lub in. momentu czasowego odniesienia wyznaczonego przez kontekst.
Cytaty
Teraźniejszy czás znaczy ákcyą dopiero się dziejącą, jáko to je chante, śpiewam [ʃpiewam].
Le tems présent, czás teraźniejszy.
Ukazujący Sposob. Indicatif. Czas teraźniejszy. Présent [...]. Je suis, ja jestem.
P. Wiele jest Czasow? O. Jest ich tylko trzy właściwie, le présent, teraźniejszy; le passé, przeszły; et l'avenir, przyszły; dla tego te Czasy nazywać będziemy trois temps naturels, trzy właściwe czasy. P. Zda mi się, że się więcej czasow znajduje w Sposobieniach Czynosłow? O. To prawda, wyliczyliśmy ich jedenaście [...]. Ale te wszystkie Czasy należą do jednego ze trzech właściwych Czasow [...]. P. Ktore są trzy Właściwe Czasy Czynosłow? O. Są te: Teraźniejszy (Présent), Przeszły Nieoznaczony (Prétérit Indéfini), i Przyszły (Futur).
Czas teraźniejszy znaczy, iż co jest, albo się dzieje, tego Czasu, ktorego mowią.
Tempora verborum. Czasy słow. Tempus praesens. Czas teraźniejszy. Tempus praeteritum imperfectum. Czas przeszły nie doskonały, czyli nie dokonany. T. praeteritum perfectum. Czas przeszły doskonały.
Czasów jest:
1) w trybie oznajmującym cztery, to jest: [czas] teraźniejszy (Praesens), np. znam; [czas] przeszły (Preteritum), np. znałem; [czas] zaprzeszły (Plusquamperfectum), np. znałem był, i [czas] przyszły (Futurum), np. będę znał albo znać będę i t. d.
TRYB OZNAJMUJĄCY
Czas teraźniejszy
znam [...].
Czas teraźniejszy, formuje się zawsze z trybu bezokolicznego, a to w pierwszej regularnej formie przez zamianę ć na m, np. znać, znam, w drugiej przez zamianę ć na ę, np. mówić, mówię, w trzeciej przez zamianę yć na ę, np. uczyć, uczę.
3cia osoba l. p. trybu rozk. formuje się zawsze z trzeciej osoby l. p. czasu teraźn. trybu oznajm. przez dodanie syllaby niech, np. zna, niech zna; mówi, niech mówi i t. d.
3cia osoba l. m. formuje się zawsze z trzeciej osoby l. m. czasu teraź. trybu oznajm. przez dodanie syllaby niech, np. znają, niech znają; ciągną, niech ciągną.
Czas terazniejszy: Sieję, siejesz, sieje; siejemy, siejecie, sieją.
Teraźniejszy, praesens.
Czas Teraźniejszy Trybu Oznajmującego. Wyraża rzecz która się teraz staje.
[Verbum tempora] Praesens. [Słow czasy] Teraźniejszy.
Czasy [...] Teraźniejszy, gdy znaczy iż rzecz jest, lub co teraz się dzieje, np. jestem, znam, lezę. Przeszły, gdy wyraża bycie lub czynienie minęte: np. byłem, znałem, leżałem. Przyszły, gdy znaczy iż rzecz jaka będzie, lub co dziać się będzie: np. będę znał, mający znać.
[...] w 1szej osobie liczby pojedyńczej, Czasu teraźniejszego lub przyszłego, Trybu oznajmującego, jako znam, powiem, umiem.
Czas teraźniejszy oznacza czynność rozpoczętą i obecnie trwającą, np. uczeń pisze, brat czyta, pies szczeka, wilk wyje, bydło się pasie itd.
Kiedy bowiem mówię do kogo: Czytam książkę, to daję mu do zrozumienia, że „czytam” w téj właśnie chwili, tj. teraz, czyli w czasie teraźniejszym.
Imiesłowy.
Współczesne.
(tworzą się z 3-éj osoby liczb. mnog. czasu teraźn. trybu oznajmującego przez dodanie końcówek: c, cy).
Podstawą form czasu teraźniejszego jest temat czasu teraźniejszego. Występuje on nieraz w postaciach obocznych, różniących się samogłoskami, spógłoskami lub jednymi i drugimi.
Pospolicie ma forma czasu teraźniejszego także i znaczenie czasu teraźniejszego, tzn. nazywa wydarzenie współczesne z chwilą mówienia o nim [...]. Forma czasu teraźniejszego nazywa też wydarzenie współczesne względem innego wydarzenia, rozgrywającego się w teraźniejszości, przeszłości lub przyszłości [...]. Równie częste jest znaczenie czasu przyszłego, jeśli formę czasu teraźniejszego utworzono od czasownika postaci dokonanej [...]. Formy czasu teraźniejszego mają niekiedy znaczenie czasu przeszłego; dzieje się to w żywych opowiadaniach, gdzie forma czasu teraźniejszego zbliża wydarzenia do czytelnika, pobudza jego wyobraźnię, sprzyja dramatyczności przedstawienia. [...] Rzadko miewa forma czasu teraźniejszego czasownika postaci niedokonanej znaczenie przyszłości [...] Są wreszcie wypadki, że forma czasu teraźniejszego odnosi się do czasu nieokreślonego, ponieważ fakt przez nią wymieniony dzieje się teraz, dział się w przeszłości, dziać się będzie w przyszłości. Takie znaczenia ma forma czasu teraźniejszego w przysłowiach, sentencjach, twierdzeniach, prawach, prawdach, prawidłach, opisach, formułach naukowych.