terminów gramatycznych online
locativus
Język: polski, łaciński
Geneza: od łac. locativus
Cytaty
Jak wszystkie nasze przysłówki są w gruncie rzeczy tylko pewnym skłonnikiem odpowiedniego odmiennego wyrazu, np. twardo jest dawnym accus. nijakim od przymiotnika tward (twardy), a dobrze locatiwem od dobr.
W licz. mnog. końcówka genitiwu albo jest bezwarunkowo ta sama, co końcówka locativu (np. w słowiańsk. deki, zaimkowej: do was, do nas, — i w was, w nas; do nich — i w nich [...]), albo są to przynajmniéj rodem pokrewne z sobą końcówki, jak się to niżéj okaże.
Po wydzieleniu się przyp. VIgo, pozostała reszta "spoczynkowéj" niegdyś agendy tworzyła: w licz. poj. nierozdzielny jeszcze od siebie Dativus i Locativus, w licz. mn. zaś sam Dativus.
A więc tak jak i dzisiaj od grób, chłop, kos, udo itd. mamy w grobiê, chłopiê, kosiê, w udziê — ale nawet i locatiwy wolê, miodziê, domiê, mirzê, w staniê, czyniê, a nawet czasem i synie, widzimy że przyjęły owę końcówkę.
Potém podkopywało też trwałość tych locatiwów na ê zapewne niepomału i to, że w ten sam sposób urabiały w swojéj deki. t. j. IIIciéj nie tylko VIImy, ale nawet i IIIci przyp. A-tematowe żeńskie imiona (ku głowiê, ręcê — na głowiê, na ręcê).
Wchodzi w życie na całej linii dzisiejsza forma locat. „na koniu, na polu".
Ta forma lokatiwu zastępuje w deklinacyi zaimków słowiańskich zawsze i genitivus plur.
Jest to imiesłów ów po dziś dzień tak zw. zaprzeszły czyli na szy, zachowany w polskiém w samym tylko swoim już locatiwie (padszy), w starosłowiańskiém jeszcze ocalony we wszystkich swoich skłonnikach i liczbach.