Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

ablativus

Hasło w cytatach: abl., ablat.
Język: polski, łaciński
Dział: Fleksja (współcześnie)

Cytaty

Skłonnik Ruchowy pojedynczo-liczebny [...] rozdzielił się później na dwie poszczególne odnogi: na t.zw. Ablativus (na pytanie od czego?) i na Genitivus (na pytanie czego, czyj?).

W skutek tego łaciński t. zw. „ablativus“ jest nie tylko właściwym (na pytanie od czego, skąd) ablatiwem, ale łączy w sobie i agendę jeszcze tych dwóch innych, z nim już zrównanych przypadków.

Przy Ablatiwie, na wyłączne jego odtąd usługi, pozostała zachowana przy pierwotnym swym kształcie końcówka t (albo niekiedy at).

Ponieważ późniéj w językach słowiańskich odpowiednio do tutejszéj głosowni nie tylko to t w abl., ale i s w genit. jako odsłonione nakrawędne spółgłoski z form odnośnych poodpadały.

Słowiański ten skłonnik ściśle rzecz biorąc nie jest przeto ani tém, co się w innych językach genitiwem zowie,ani też ablatiwem.

W ogóle więc ablat. bardzo rychło wszędzie zamierał; mamy zachowane okazy jego tylko w najdawniejszej łać .

Mianowicie zlany tu jest właściwy Genitivus i Ablativus, którego to ablatiwu mieszać nie trzeba (np. za przykładem łaciny) z naszym VItym przypadkiem; ten bowiem jest u nas „narzędnikiem“ (instrumentalis) i nie ma żadnéj wspólności z ablatiwem właściwym, wyrażającym rozbieg i odbieg jednéj rzeczy od drugiéj.