przypadek siódmy miejscownik

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Szum/1809
• DwBg/1813
• SkorM/1816
• Jak/1823
• Mucz/1825
• Rozp/1830
• Rew/1845
• Such/1849
• Kurh/1852
• Szt/1854
• Morz/1857
• Łaz/1861
• Mał/1863
• Malin/1869
• Kam/1870
• Lerc/1877
• Mał/1879
• Malecz/1882
• Oż/1883
• Jes/1886
• Uchw.AU/1891
• Król/1907
• Lor/1907
• Kr/1917
• Kon/1920
• ZwO/1924

5ty i 7my przypadek, kończy się pospolicie, jednakowo, a to u imion kończących się na c, g, k, l, y, ż, b', ć, m', ń, p', ś, ź, cz, sz, rz, ch, na u, u innych zaś na ie.

Siódmy przypadek l. p. kończy się tylko w tych imionach na u , które przed e albo o mają głoski c, g, k, l, ź, i.

Przez ułomkowe rozumiemy imiona takie, które tylko kilka, dwa, trzy albo cztery przypadki mają.

Tylko jeden przypadek mają: [...]

7my przyp. po omacku, na podręczu.

Przyp. siódmy taki jest ogólnie, jak i przypádek piąty, np. dziobie, korabiu.

Siódmy przypádek licz. pojed. i mnog. 13-15, 27 [...] 48-55.

Przypadek na pytanie w kim? w czém? gdzie? zupełnie odpowiada naszemu siódmemu, a łacińskiemu Ablativus localis.

[…] Lecz gdy rz w odmianie wyrazów (o czém najlepiéj porównanie siódmego przypadku piérwszéj formy przekonać nas może) tém jest dla głoski r, czém inne miękkie są dla odpowiadających im twardych; przeto pod względem grammatycznym jako miękkie uważać by się powinno. Ale że rz w polskim języku nigdy nie stoi przed cieńszą samogłoską i, przeto dla dokładniejszego rozróżnienia téj głoski od spółgłosek prawdziwie miękkich, nazwiemy ją niby miękką.

Przypadek 6ty i 7my przymiotników w rodzaju nijakim ma e ściśnione, np. tém, piękném, uczoném, przyjemném, mądrém i t. d. dziełem.

Jakoż w przymiotnikach, w 6tym i w 7mym przypadku, język nasz nie wymagał koniecznie odróżnienia rodzaju nijakiego. W przypadkach w których nie odszczególniają swych rodzajów rzeczowniki przez oddzielne zakończenia, przymiotniki obchodzą się zwykle także bez rodzajowych zakończeń.

16.Na pytanie: kiedy? którego dnia, miesiąca, roku? odpowiadamy przyp. 2gim np. Kiedy byłeś? odp. dnia wczorajszego, 26 Marca, r. b. Od tego prawidła [...] wyjmują się dni w tygodniu, tudzież wyraz święto, bo się kładą w przypadku 4tym z przyimkiem [...]; tudzież kładą się w przypadku przyimkowym zwanym [przypadek] 7my, imiona miesięcy położone bez oznaczenia dnia, oraz imiona pór roku [...].

VII. Przypadek czyli przyimkowy.

Cztery są powody główniejsze, dla których używamy przypadku przyimkowego, [przypadkiem] 7mym zwanego.

1. Na pytanie: gdzie?

Przypadki zależne używają się z przyimkami, lub bez nich, wyjąwszy przypadek 7my, który bez przyimka nigdy się nie używa.

Między, przed, za, pod, nad (z 6. prz.) na, w (z 7. prz.).

Rzeczowniki zakończone w przypadku I, l. p. na: e, ę, mię, oje, oro mają przypadek VII, l. p. zupełnie taki jak przypadek III, l. p. np. słońce, rączę, cielę, siemię [...] przypadek VII, l. p. w słońcu, rączęniu, cielęciu, siemieniu.

Przypadek 7, L. P. R. N. D. III. Ten przypadek, albo jest zupełnie taki, jak przypadek III, l. p, albo też kończy się na: e, ie.

Przypadek piąty miejscowiący .... Przypadek siódmy, (localis).

[…] Trzeci i siódmy przypadek przybierają, zawsze po twardéj spółgłosce e miękczące, po grubo-miękkiej y, po cienkiej i np. woda, wodzie; noga, nodze […].

[...] Według tego łacińskiego porządku nazwáł kś. Kopczyński w swéj Gramatyce dla Szkół Národowych, wydanéj po ráz piérwszy w Warszawie roku 1785, Mianownik piérwszym przypádkiem, Dopełniácz drugim, Celownik trzecim, Biernik czwártym, Wołácz piątym, Nárzędnik szóstym, Miejscownik siódmym. Prof. Fr. Bopp w swojéj gramatyce sanskrytu, w którym jest 8 skłonników, nie bez słusznego powodu zestáwiá te skłonniki w następującym porządku, jako to: 1. Mianownik, 2. Biernik, 3. Nárzędnik. 4. Celownik, 5. Odbierácz, 6. Dopełniácz, 7. Miejscownik, 8. Wołácz.

[…] Są to także piérwotnie przypádki 7me liczby pojedyńczéj jimiesłowów nijakich rzeczownie deklinowanych podług wzoru pole, serce, który w najdáwniejszym stánie języka miáł przypádek 7my liczby pojedyńczéj zakończony na i […].

Podobne odmiany jednego i tego samego imienia ojciec nazywają się w gramatyce PRZYPADKAMI albo skłonnikami (casus); przypadków mamy zaś w języku naszym w każdéj liczbie siedm. Nazywamy je albo liczebnie, albo z łacińska, jako to: [...]

Przyp. VII. - locativus, na pytanie w kim? w czém?

W języku polskim jest 7 przypadków, podług siedmiu pytań, które są jednakowe na każdy rodzaj i na każdą liczbę. Przypadek 1. Mianujący: Kto? co? 2. Posiadający: do, od kogo? czego? czyj? 3. Dający: Komu? czemu? 4. Ulegający: Kogo? co? 5. Wołacz albo Wołający! 6. Narzędziowy: Kim? czém? z kim? z czém? 7. Przyimkowy: w, na, o, przy, po, Kim? czém?

Środkujące między 1em a drugiem prawidłem, i kończące się na spółgłoski czysto gardłowe g, k, i gardłowo dechowe h, ch, nieuginające się w 7m przypadku liczby pojed. i w pierwszym przypadku liczby mnogiej, zatem ma to prawidło osobne i zawiera wszystkie na te spółgłoski kończące się rzeczowniki pierwotne, pochodne, zdrobniałe rozmaite i składane ile jich tylko jest.

Różnica, poznaje się prawideł, z przypadków trzech głównych! t. j. pierwszego i siódmego liczby pojedyńczej i pierwszego liczby mnogiej, inne zaś przypadki są podrzędnemi, uważać pilnie na to trzeba.

Całkowita deklinacya rzeczownika ojciec tak się nam przedstawi:

W liczbie pojedyńczéj:

Przypadek 1: (kto?) ojciec [...]

„ [przypadek] 7: (w kim?) w ojcu

Mamy przyimki, rządzące przypadkiem II-gim, są także takie, które rządzą III-cim, IV-tym, VI-tym, albo VII-ym.

Rzeczownik złożony z przymiotnika stojącego w I-szym przypadku i z rzeczownika, odmienia się w obu częściach składowych wedle właściwych im prawideł; np. I i IV przyp. Krasnystaw (miasto w Lubelskiem), ma: II p. Krasnego|stawu, III p. Krasnemu|stawowi, V p. Krasny|stawie! VI p. Krasnym|stawem, VII p. w Krasnym|stawie.

Przy: dwoje, troje, czworo... kładzie się rzeczownik w przypadku II-gim; tylko w III-m i VII-m przypadku tych liczebników przybiera także i rzeczownik końcówki deklinacyjne odpowiednie tym przypadkom.

Nazwisko Woltera było przez długie lata w ustach szerokich warstw społeczeństwa, Rousseau natomiast znany był tylko licznym zresztą jednostkom, które nad to używał y nawet więcej języka francuskiego, niźli polskiego; zresztą trudność deklinacyi, zwłaszcza w 3. i 7. przyp. była tu także niezawodnie ważnym czynnikiem: można się spotkać z formami „Russa" lub „Russem", ale nikt nie powie a zwłaszcza nie napisze: „Ruśsie" lub "w Ruśsie".

VI. i VII. przypadek l. poj. w deklinacyi przym. i zaim. pisać w rodzaju męskim ym (im), w nij. em: pilnym uczniem — na tym koniu — z małem dzieckiem — w swojem dziele.

Podług przymiotnika dobra" [odmieniają się]: a) nazwiska żon na owa: bratowa, królowa, Radziwiłłowa, b) nazwiska wsi i miast na — owa: Brzozowa, Kolbuszowa. [...] c) nazwy wsi i miast, będące zwykłymi przymiotnikami na — a: Biała, Dobra, Wesoła, Wyżna; (2 p.) do (2) Białej, Wyżnej; (7 p.) w Białej, źle: w Biały.

y w końcówkach przymiotników, zaimków, liczebników i imiesłowów VI. i VII. przyp. l. p.

Przypadek 7-my zastępuje przyimek em (w): em Roma w Rzymie, em Christo – w Chrystusie [...].

§ 27. Przypadków mamy w języku polskim siedm, jako to:

Przypadek I na pytanie kto? co? [...]

[Przypadek] VII [na pytanie] w kim? w czem?

§ 32. VII przypadek licz. poj. kończy się na e albo na u.

Przypadek 7-my (o kim, o czem) zastępuje się przyimkiem em (w kim, w czem), n. p. em ti (w tobie), no ceo (w niebie), na torre (na wieży), nos paizes (w krajach), nas pontes (na mostach).