terminów gramatycznych online
wymawianie
Cytaty
Litery są dwojakie, Wokale i Konsony [...] Konsony w wymawianiu zdają się łączyć z Wokalami, gdy bowiem wymawiamy literę b, zdaje się, jakbyśmy ją mowili razem z literą e, tak be.
Przeciwnie, ponieważ w tych literach ć, ń, ś, ź, wielką ten akcent przez delikatność wymawiania sprawuje rożność, à bardzo często trafiają się, więc potrzebnie i powszechnie kładziony bywa, ktory tylko następującej literze i lub j ustępuje, np: nić, cjeń, wjeś, wjeż, Nici, cjenja, Wsi, wjezje.
Po inszych zaś literach [...] niekiedy Greckie y trafia się, co poznawać trzeba z wymawiania; gdy się bowiem delikatnie mowi, i lub j: gdy grubo, y pisać się zwykło.
Zwyczaj bowiem jest najwyższym Mistrzem, samowładnym Panem we wszystkich żywych językach, nie mniejszą mający władzą nad pisaniem, lub wymawianiem słow, jako też nad samemi słowami.
Potajemne dwugłośne stają się także z zlanego wymawiania dwóch liter samobrzmiących; lecz w jednym kształcie, i w przeciwnym porządku: gdyż Й. krótkie zrazu słyszane z następującą samobrzmiącą zlewa się, która pełnym wymawianiem wydaje się. Te są: Е.Ю.Я; i w tej bywają dwugłośnemi, kiedy nie leży przed niemi przyprzężona im zgodnobrzmiąca litera: jako to w един, jeden, явно, jawno, юность, młodość; kiedy zaś mają przed sobą przyprzężoną sobie zgodnobrzmiącą; wtedy są czyste samobrzmiące; jako to w Серце, serce, люблю, lubię, земля, ziemia.
ROZDZIAŁ II. o wymawianiu Liter Rossyjskich.
Nauka pokazująca, ile czasu łożyć trzeba na wymówienie zgłosek jakiego wyrazu, zowie się Iloczasem. Nauka ta należy do wymawiania, bo składa znaczną część harmonii, gdy jéj prawidła będą zachowane […].
[…] Wyrazy obce nie podlegają tym prawidłom, gdyż inaczéj straciłyby swój akcent, który świętszym jest nad martwe znaki na papiérze; zresztą nie wymawianie do pisowni, ale pisownia do wymawiania stosować się powinna.
Ponieważ pisownia polska, ile możności, stosuje się do wymawiania, wypada stąd, że osoby nie umiejące jak tylko język polski, nazwiska cudzoziemskie po polsku literalnie wymawiając, stwarzają w mowie nowe nazwiska, trudne częstokroć do odgadnienia. Należy więc nazwiska obce, pisać w polskim języku, zbliżając się, ile być może, do ich wymawiania w języku ich własnym, a to dla zachowania ich śladu, z którego pochodzą. Ilekroć piérwszy raz w piśmie wspominamy nazwisko zagraniczne, mniéj znajome, zawsze je trzeba napisać jak piszą sami cudzoziemcy, albo obok przepolszczonego, między nawiasami, w prozie; albo na dole strony, w wierszach.
Wymawianie tych brzmień [b', f', m', p', w'], bez samogłosek trudne jest dla narzędzi mowy, potrzeba się albowiem silić na wydanie półtonu i, a strzedz się, aby nie utworzyć samogłoski, czyli całéj syllaby [...].
WYMAWIANIE. Obacz Język.
Brzmień [...] oddanie, czyli wymawianie uskutecznia się przy pomocy następnych narzędź mowy: ust, płuc, języka, zębów, podniebienia i krtani za przewodnictwem żywego głosu nauczyciela wymawiać i czytać uczącego: i ta część właściwie należy nie do grammatyki, lecz do abecadłników.
Jakie jest ogólne prawidło do wymawiania samogłosek? [...] W języku polskim nie ma dwusamogłosek, to jest dwóch samogłosek, któreby obok siebie będąc, jednym tchem się wymawiały. W takim razie jedna z nich przynajmniéj wymawia się oddzielnie; n . p. na-u-ka.
Pomiędzy spółgłoską eh i h jest różnica w wymawianiu, a więc i w piśmie zachować ją, należy.
Wykrzyknik jest to część mowy nieodmienna, która wyraża radość, gniéw, smutek, przestrach, żal, rozpacz, i t. p. Wykrzyknik od głośniejszego wymawiania otrzymał swą nazwę, np. O! héj! ha! hola! hura!
Przy wymawianiu a jama ustna jest dostatecznie otwarta, a język, oddalając się nieco od brzegu ust, zmienia też cokolwiek zwykłe swe położenie obojętne.
Przy wymawianiu i kanał mowny wskutek spłaszczenia staje się krótszym, przy wymawianiu zaś u wargi wydłużają się lejkowato, a krtań opada.