terminów gramatycznych online
czas przeszły praeteritum, nie tylko lm.
Geneza: łac. tempus praeteritum
Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Cz. przeszły oznacza akcję uprzednią w stosunku do momentu mówienia.
Cytaty
P. Wiele jest czasow? O. Właściwie mowiąc tylko te trzy są czasy: teraźniejszy, przeszły i przyszły; każda bowiem rzecz albo się teraz dzieje, albo już się stała, albo dopiero będzie. W koniugacyach więcej się Czasow przyda, teraz do zrozumienia Ortografii, ktora następować będzie, można na tym przestać.
P. Wiele jest czasow? O. Z trzech właściwych [...] jeden, to jest przeszły dzieli się na doskonały, niedoskonały, i więcej niż doskonały, których znowu jest dwa. Drugi to jest przyszły, jest także w niektorych słowach dwojaki [...] Procz tego są dwa czasy kondycyonalne teraźniejsze, dwa przeszłe, jako się to lepiej wyda w koniugacyach.
W czasach przeszłych i Kondycyonalnych pierwsza terminacya jest rodzaju męskiego, druga niewieściego, trzecia oddzielnego [...].
Biję, kryję [...] mają przeszły czas na iłem lub yłem.
O UŻYCIU CZASÓW
Używanie czasów bywa różne, w miarę potrzeby, i możemy powiedzieć: [...]
w Czasie Przeszłym
Chociaż talent był darem natury, jednak nauka go rozwijała, a ciągła wprawa doskonaliła.
Trzy są główne czasy: teraźniejszy, przeszły i przyszły, i dwa podrzędne, przeszły nieokreślny i zaprzeszły. Z tych dwa pierwsze tylko są nieskładane, inne tworzą się zapomocą słów posiłkowych.
Z pomiędzy trzech czasów trybu oznajmującego (изъявительное наклонение), teraźniejszy (настоящее время) wyraża, co się dzieje w chwili mówienia; przeszły (прошедшее), co tę chwilę poprzedziło, a przyszły (будущее) oznacza, co po niéj ma nastąpić.
I tak czasy przeszłe słów, kończące się w licz. poj. na ał a w mnogiéj na eli, wskazują, że tryb bezokoliczny tychże słów pisze się przez éć nie zaś ić lub yć.
Tryby wyrabiają się w stanach, a są następujące: [...] 6. Czasownik, tryb, w którym piérwiastek przerobiony zostaje na czasy, a tych jak wyżej przytoczono jest cztéry: a, przeszły, b, teraźniejszy, c, przyszły, d, dawny.
Czasów głównych jest trzy [...]. 2. Przeszły pokazuje czynność w ubiegłym już czasie wykonaną.
Время в глаголах показывает, что действие предмета происходит, происходило или будет происходить, а потому и времен три: настоящее czas teraźniejszy, прошедшее przeszły и будущее przyszły.
Stosownie do tego, w jakim czasie odbywa się czynność wyrażona słowem, rozróżniamy odpowiednie formy czasowe, a mianowicie w dzisiejszej polszczyźnie mamy: czas teraźniejszy, przeszły, zaprzeszły (o ile czynność odbyła się przed inną przeszłą) i czas przyszły.
Formy czasu przeszłego uwzględniają nie tylko osobę i liczbę, ale nadto (inaczej niż formy czasu teraźniejszego) także rodzaj rzeczownika stanowiącego podmiot: w liczbie pojedynczej męski, żeński i nijaki, w liczbie mnogiej męskoosobowy i rzeczowy.
Dzisiejsza forma czasu przeszłego rozpatrywana ze stanowiska historycznego jest tedy wyrazem złożonym, którego pierwszy człon stanowi imiesłów przeszły, a drugi osobowa forma słowa posiłkowego.
Forma czasu przeszłego ma też znaczenie czasu przeszłego, tzn. nazywa wydarzenie wcześniejsze niż chwila mówienia o nim [...]. Czasem nazywa ona wydarzenie wcześniejsze względem innego wydarzenia rozgrywającego się w teraźniejszości, przeszłości lub przyszłości, a wskazanego w drugim zdaniu tego samego zdania złożonego [...] Czynność (stan) w formie czasu przeszłego jest wyrażona: a) albo jako trwajaca w przeszłości, bez znaczenia, że się skończyła [...] b) albo jako skończona w przeszłości.