Historical dictionary
of grammatical terms online

imię własne

Language: polski
EJO 1999, 246 Contemporary definition

Imię własne (nazwa własna, nomen proprium). Definiuje się je na ogół jako wyrażenie, które może być użyte w zdaniu tylko do wskazania jakiegoś indywidualnego przedmiotu, do wyróżnienia go spośród innych przedmiotów.

Quotations

[Nomen] Substantivum tákoż jest álbo Proprium, własne, jákowej rzeczy Imię, jáko, Petrus, Maria, Cracovia. Albo Appellativum, innym wielom spolne, jáko: Homo, Człowiek, Urbs, miásto.

P. Wiele jest Rożnic czyli Szczegolności Jestotnych Imion? O. Jak Grammatycy pospolicie uczą jest ich trzy: Imiona Powszechne lub Ogolne (Noms généraux) inaczej się zowią Imiona spolne albo Nazywające (communs lub appellatifs). Imiona Zbiorne (les Noms Collectifs). Imiona Własne (les Noms Propres.

P. Co to są Imiona Własne? O. Są te, ktoremi w szczegolności rzecz jaką mianując, jakoby ją naznaczamy, albo Wzory te, ktore nam pokazują rzecz jaką osobliwą i pojedynczą, jako to: Ciceron.

Imiona są wielorakie. Nomen substantivum: Imie istotne, krocej: Istotnik, albo Rzeczownik. Nomen Adjectivum: Imie przyrzutne, przymiotne, krocej Przymiotnik. Nomen proprium: Imie własne czyli szczegulne. Nomen appellativum: Imie nazowne, mianowne, czyli pospolite. Nomen gentile, gentilitium: Imie Narodowe, Rodowe.

Imiona właśne miast, Falmouth, Plymouth, Portsmouth, Weymouth, Yarmouth, i t. d. [...].

[Przedimek nieokreślny] kładzie się [...] przed imionami pospolitymi, następującemi po imionach własnych, jeżeli imię pospolite oznacza rzecz należącą do rzędu wielu innych jej podobnych.

Przymiotniki oraz rzeczowniki ogólne czyli pospolite, brane w znaczeniu imion własnych, piszą się także przez początkową literę większą, np. Aleksander Piérwszy, Piotr Wielki, ogród Saski, ulica Długa.

[...] Jakkolwiek w polskim języku samogłoska y nie tylko jak w greczyznie jest córką samogłoski u, ale także powstaje ze samogłoski i pozbawionéj swojego j, i słusznie w wyrazach polskich i spolszczonych po spółgłoskach twardych zamiást czystego i piszem y, to jednakże sądzę, jiż przez nader usprawiedliwione uwzględnienie klasycznych języków, to jest greczyzny i łaciny, powinniśmy w greckołacińskich názwach naukowych i w jimionach własnych zachować etymologiczną pisownią tych języków [...].

[…] Rzeczownik zbiorowy paɳstvo łączym z liczbą mnogą tych jimion włásnych […].

Имя существительное бываетъ: [...] 2. Собственное, własne, которымъ мы отличаемъ одинъ предметъ отъ всѣхъ другихъ ему подобныхъ напр. Aleksander, Maryja, Wilhelm, Rossyja, Moskwa, Wołga, Wezuwijusz и проч.

W imionach własnych, zwłaszcza mniej spolszczonych, jak oto: w nazwach gieograficznych i nazwiskach rodowych, zachowujemy podwójne spółgłoski bez względu na wymawianie: jak np. Apollo, Attyka, Chantilly, Halla, Hellada, Jassy, Mekka, Odessa, Otto, Pallas, Saragossa, Sully, Rousseau, Oppert, de Rialle, Corregio, Hellwald, itp.