terminów gramatycznych online
tempus praesens
Język: łaciński
- Koniugacja: ŁośFl/1923
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1879
- Słownik, część III. czyli volumen V. (R-T): L/1807–1814
Cytaty
TERAŹNIEJSZY, -a, -e, niniejszy [...]. Czas teraźniejszy, w Gramm. Praesens [...].
Czas dzielimy, jak wiadomo, na teraźniejszy, przeszły i przyszły, wedle tego, czy zdarzenie, o którém mówię, odbywa się w téj chwili, kiedy o niém mówię; czy już się przedtém odbyło, czy też ma dopiero nastąpić. [...] Posiada zatem język polski w ogóle cztéry gramatyczne czasy (tempora) na oddanie tych wszystkich względów: 1. CZAS TERAŹNIEJSZY (praesens), np. czynię, idę, słyszę.
Między klasami I—IV a V zachodziła a poczęści i teraz jeszcze zachodzi wielka różnica, że os. 1 sg. praes. w kl. I—IV kończyła się w prasł. na -ǫ, czemu odpowiada polskie -ę, a w kl. V na -mь polskie -m. Otóż w kl. III zaszła ta zmiana, że część czasowników pod wpływem analogji do czasowników kl. V zmieniła formę 1 os. l. p. na -m: znam, działam, umiem i tylko w najdawniejszych zabytkach zachowały się formy pierwotne na -aję, -ajesz, -aje, -eję, -ejesz, -eje i t. d. Prócz tego zaszły inne, mniejsze zresztą, przesunięcia czasowników z jednej klasy do innej.