Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

verbum primitivum
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: primitiva, primitivum verbum, primitivus, verba primitiva
Język: łaciński
Dział: Morfologia (współcześnie)

Cytaty

Mora/1592, s. 160 K8v [164] Definicja

Quae Verba vocantur perfecta seu Primitiva, [id est, primitivae Speciei?] Quae non aliunde formantur, [hoc est, sunt primae Verbi positiones, unde verba derivativa cadunt] Ut: Lego, [Czytam.] Dico, [Mowię.] Rego, [Proszę, pytam.], Caleo, [Ciepło mi.] Pario, [Rodzę] Mergo, [Ponurzam.]

[Które czasowniki nazywane są doskonałymi lub pierwotnymi [to jest, postaci pierwotnej]? Te, które nie są tworzone z innego miejsca [to jest, są pierwszymi pozycjami czasownika, od których tworzone są czasowniki derywowane].]
Rot/1616, s. [159]

SPECIES VERBORVM. Es werden fast nur die Freqventativa, von den Verbis Primitivis die sich auff ein ę enden/ deriviret [...] als Primitivo Verbo siedzę Ich sitze/ kompt das Freqventativum her/ siadam Ich pflege zu sitzen.

Kn/1644 (I wyd. 1626), s. 617 Definicja

Primitivum Nomen aut Verbum quod à nullo alio derivatur, ut mons, lapis, lego, facio. πρωτότυπον [prōtótypon] Diomed.

Men/1649, s. 56

Non omnia verba in am desinentia frequentativa sunt sed primitiva plurima, quae a se frequentativa, ut plurimum in iewam formant.

Malcz/1687, s. 35

Wie viel sind Species Derivativae im Verbo? Nur eine/ und heisset Freqventativa, welche herkommet von den Verbis Primitivis in e/ als: Siádam/ ich pflege zu sitzen/ von Siedzę/ ich sitze/ Jádam/ ich pflege zu essen/ von Jem/ ich esse.

[Ile jest postaci czasownika? Tylko jedna, nazywa się frequentativa i pochodzi od czasowników pierwotnych na e, np. siadam od siedzę, jadam od jem.]
Mon/1722, s. [77]

Etliche Verba Primitiva, fangen sich bey den Pohlen vom Futuro an, und haben kein Praesens, als pálnę, tráfię, trácę, wrócę.

Cas/1797, s. 226

Einfache Zeitwörter sind wieder a) das ursprüngliche Zeichen oder das Grundwort (Verbum Primitivum), z.B. prać waschen, tłuc stoßen, schlagen, stampfen, strzedz hüten. b) Oder es sind abgeleitete Zeitwörter (Verba Derivativa). Man nennt dieses die Speciem Verbi.

[Proste czasowniki to a) słowa podstawowe (Verbum Primitivum), np. prać waschen, tłuc stoßen, schlagen, stampfen, strzedz hüten. b. Lub czasowniki pochodne (Verba Derivativa). Zjawisko to nazywa się Species Verbi.]
Szum/1809, s. 93 (92-93)

Słowa jednotliwe są więc razem i pierwotne (primitiva), a częstotliwe razem też i pochotne (derivativa).

Szum/1809, s. 230

Pierwotny, primitivus.

Powiązane terminy