Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

ułożenie słów, wyrazów
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: słów ułożenie, ułożenie słów
Język: polski
Dział: Składnia (współcześnie)
  • Gramatyka: Gddk/1816
  • III. Krystalizowanie się polskiej terminologii gramatycznej w czasach Oświecenia: Kor/1961
  • O imieniu: Lub/1778
  • O posiłkowych częściach mowy: Lub/1778
  • O składni, czyli o należytém wyrazów ułożeniu: Ant/1788
  • O ułożeniu części mowy: Lub/1778
  • Zdanie siódme: Klecz/1767

Cytaty

Klecz/1767, s. 53

Jakoż obrotu, doskonałości, dobremu słow ułożeniu, Sarmatow dawnych nikt ująć nie może.

Klecz/1767, s. 54

W ktorej rozsądek, dowcipne słow ułożenie, wolne pięknych myśli wyrażenie, każdy obaczy, a ztąd sądzić może, jeżeli ten Narod był gruby? albo niewymowny?

Lub/1778, s. 52

W powszechności służyć może do naznaczenia różnicy pomienionym Rodzącym ułożenie imion z rachunkowemi (Numeralia) два, dwa, три, trzy, четыре, cztery: gdyż one Rodzącego na У. zgoła nie cierpią.

Lub/1778, s. 166

CZĘŚĆ V. o Ułożeniu Części Mowy (de Constructione Partium Orationis). Rozdział, I. o Ułożeniu części mowy w powszechności.

[НАСТАВЛЕНІЕ ШЕСТОЕ, О СОЧИНЕНІИ ЧАСТЕЙ СЛОВА. Глава 1, О СОЧИНЕНІИ ЧАСТЕЙ СЛО́ВА ВООБЩЕ. Имена прилагательныя, мѣстоименїя и причастїя должны съ существительными, къ которымъ прилагаются быть согласны въ родѣ, числѣ и падежѣ: искренней другъ, святая правда, похвальное дѣло, свои труды, неподвижные законы. Łomonosow, 1757, § 464. ]
Lub/1778, s. 169

ROZDZIAŁ , II. o Ułożeniu Imion: de Сonstructione nominum.

[Глава 2 О СОЧИНЕНІИ ИМЕНЪ. Существительныя до похвалы или похуленїя надлежащїя требуютъ родительнаго падежа: человѣкъ превосходнаго остроумїя [...]. Łomonosow, 1757, § 477.]
Lub/1778, s. 174

ROZDZIAŁ, III. o Ułożeniu słów: de Constructione verborum.

[ГЛАВА 3, О СОЧИНЕНІИ ГЛАГОЛОВЪ. Всякой глаголъ дѣйствительной требуетъ винительнаго падежа, сверьхъ именительнаго: Кто хранитъ законы, законы сохранятъ его взаимно. Łomonosow, 1757, § 496.]
Lub/1778, s. 181

Słowieńska w ułożeniu słów własność ze zwyczaju i używania wyszła.

[Сожалѣтельно, что изъ обычая и употребленїя вышло славенское въ сочиненїи глаголовъ сво́йство, когда вмѣсто дѣепричастїй дательный падежъ причастїй полагался, которой служилъ въ разныхъ лицахъ: ходящу мнѣ въ пустынѣ, показался звѣрь ужасный. Łomonosow, 1757, § 467. ]
Lub/1778, s. 181

Lecz wielu przeciwnie piszą: идучи я въ школу, встрѣтился со мною пріятель [...] co bardzo nieporządkowie, i obrażające słuch znających się na prawym Rossyjskim ułożeniu.

[Но многїе въ противность сему пишутъ: идучи я въ школу, встрѣтился со мною прїятель; написавъ я грамотку, онъ прїѣхалъ съ моря; будучи я удостоѣренъ о вашемъ къ себѣ дружествѣ, вы можете уповать на мое къ вамъ усердїе; что весьма неправильно, и досадно слуху чувствующему правое Россїйское сочиненїе. Łomonosow, 1757, § 466.]
Lub/1778, s. 183

ROZDZIAŁ, IV. o Ułożeniu Posiłkowych części mowy. [...] Pierwsza z posiłkowych części mowy jest Zaimek, którego potrzebne do ułożenia przepisy są następujące [...].

[Глава 4, О СОЧИНЕНІИ ВСПОМОГАТЕЛЬНЫХЪ ЧАСТЕЙ СЛОВА. Первая изъ вспомогательныхъ частей слова есть мѣстоименїе, котораго нужныя къ сочиненїю пра́вила суть слѣдующїя [...]. Łomonosow, 1757, § 472. ]
Lub/1778, s. 189

Reszta międzymiotów po większej części, same bez ułożenia używają się.

[Протчїя междуметїя по большей ча́сти однѣ безъ сочиненїя употребляются. Łomonosow, 1757, § 504. ]
Lub/1778, s. 189

Łączenia wnioskowe (coniunctiones illativae) jednoczą myśli, które jedna z drugiej wypadają; chociaż każde ma ułożenie właściwe.

[Союзы наносительные соединяютъ мысли, которыя одна изъ другой слѣдуютъ; хотя каждой сочиненїе собственное имѣетъ. Смиренїе никому не вредно: и такъ всѣмъ любезно. Łomonosow, 1757, § 500. ]
Ant/1788, s. 56

O składni, czyli należytém wyrazów ułożeniu.

Gddk/1816, s. 1

O Składni, lub należytym słów ułożeniu.

Kor/1961, s. 41

Dla rosyjskiego napisał go [podręcznik] M. Lubowicz [...] .

Constructio — ułożenie.

Powiązane terminy