Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

constructio

Język: łaciński
Dział: Składnia (współcześnie)

Cytaty

Quarundam praepositionum varia est constructio, udne fit, ut interdum unius eiusdemque praepositionis varia sit significatio.

Quomodo [transit participium in Nomen] Constructione? Cum amisso Casu verbi sui, adsciscunt Genitivum, Ut: amans vini, [ktory się kocha w winie.] amans litium, [ktory się kocha w poswarkách.] Amans praeceptoris. Cupiens pecuniae [Chciwy ná pieniądze.] Fugitans litium [ktory się strzeże poswarkow.].

[W jaki sposób [imiesłów przechodzi w imię] za sprawą konstrukcji? Gdy, odpuściwszy przypadek danego czasownika, przyjmują dopełniacz.]

Skłádanie czégo. [...] Constructio verborum. Compositio vocum, verborum, iuris Cic. ἡ Σύνθεσις [hē sýnthesis], σύμπηξις [sýmpēxis], ἀρμογή [armogḗ].

Constructio. Spojenie. Skłádánie. Budowanie 1.

Constructionem Nominum et Verborum cum casibus à communi usu discrepantibus collegit et exemplis bonorum auctorum illustravit Pompa, Verrepaeus. et alij. Talia sunt. Communis, Similis, Alienus, Lassus, Plenus [...], cum Genitivo. Abundo, Careo, Indigeo [...].

Sed de hoc fusius in Syntaxi, cum de numeralium constructione agemus.

Verba participialia in szy omni personae, generi, numero apponuntur; imitanturque verborum suorum, a quibus oriuntur, constructionem.

Neutra cáłe nie przyjmują Accusativum, chybá per ellipsin Praepositionis, e.g. Horreo (ob) tenebras. Albo że jednákiego jest początku, álbo wyznáczenia, jáko to: Vivere vitam beatam. Currere stadium, luboć i tu można się dorozumiewać Per. A tákowa Constructio, bywa podczás ná Nominativum, i tertiam Personam Passivi przemieniona: jáko: pugna pugnata est. Cic. tota mihi dormitur hiems. Mart: Nunc tertia vivitur æstas.

CZĘŚĆ V. o Ułożeniu Części Mowy (de Constructione Partium Orationis). Rozdział, I. o Ułożeniu części mowy w powszechności.

ROZDZIAŁ, II. o Ułożeniu Imion: de Constructione nominum.

[Глава 2 О СОЧИНЕНІИ ИМЕНЪ. § 477. Существительныя до похвалы или похуленїя надлежащїя требуютъ родительнаго падежа: человѣкъ превосходнаго остроумїя; младенецъ слабаго сложенїя. Łomonosow, 1757. ]

ROZDZIAŁ, III. o Ułożeniu słów: de Constructione verborum.

[ГЛАВА 3, О СОЧИНЕНІИ ГЛАГОЛОВЪ. Всякой глаголъ дѣйствительной требуетъ винительнаго падежа, сверьхъ именительнаго: Кто хранитъ законы, законы сохранятъ его взаимно.Łomonosow, 1757, § 496.]

Szykownia (Constructio).

Szykownia, constructio.

Podług sposobu szykowania wszystkich w malowaniu myśli połączonych części mowy, czyli składni (Constructio).