terminów gramatycznych online
składnia budowa i układ zdania
Geneza: kalka; łac. syntaxis, z grec. sýntaxis
Składnia (syntaktyka). W tradycji gramatycznej obok morfologii dział gramatyki, którego przedmiot stanowiło łączenie się wyrazów w zdaniu [...]. Współcześnie przez składnię rozumie się teorię, która formułuje reguły tworzenia wyrażeń złożonych z wyrażeń prostych o funkcji ekstratekstualnej (semantycznej).
Cytaty
O składni, czyli należytém wyrazów ułożeniu.
O Składni, lub należytym słów ułożeniu.
O Składni Imion.
Składnia dzieli się na: 1) składnią zgody, która nas uczy, jak jeden wyraz z drugim zgadzać należy. 2) składnią rządu, dającą poznać, jak wyrazy jedne od drugich zawisły, czyli które wyrazy innemi, i w jakim względzie rządzą. 3) składnią szyku, wskazującą, jak wyrazy jedne przy drugich ustawiać, czyli jak je szykować, żeby mowa i z zwyczajem narodowym zgodna i jasna była.
Wszystkie języki słowiańskie powstały z jednego szczepu: wszystko więc, czém się teraz między sobą różnią, jest skutkiem zmian, które z czasem nastąpiły w ich głoskach, w ich akcencie, w zewnętrzności i znaczeniu wyrazów, w formach grammatycznych, w ich bogactwie lexykologiczném, w ich składni i szyku.
Mowa ludzka na kształt budynku składa się z wielu rozmaitych części. Układ czyli połączenie tych czę- ści zowie się Składnią, a ta jest trojaka; Zgody, Rządu, Szyku.
O składni.
Sposób połączenia wyrazów w mowie stanowi składnią.
Składnia uczy łączyć wyrazy w zdania.
Grammatyka powinna obejmować: [...] 3. używanie wyrazów czyli składnią.
Jednakże użycie jednego lub drugiego sposobu mówienia biernego nie jest dowolne, ale trzeba umiéć wybierać kiedy i które jest stosowniejsze, o czym będzie obszerniéjsza nauka przy składni.
ROZDZIAŁ II. O MYŚLACH I ICH SKŁADNI. (Syntaxis).
Poczęta w tém swojém ognisku przez Słowo żywota wciska się w wyrazy, – a w nich utkwiona, wynurza się na świat zewnętrzny. Myśl przeto badaną być może w dwojakim względzie: w wyrazach, jako jéj przybytku, do którego wstępuje, i w słowie, które ją stwarza, a w nię wcielone, stawa do sprawy wobec ludzkości i Boga. Tamten pogląd zewnętrzny, co do formy, stanowi składnią i należy do grammatyki; — ten zaś ostatni wewnętrzny, co do ducha, daje pojęcie zasad logiki, filozofii poezji i wymowy, — które są osobnemi naukami [...]. Prawidła tego organizmu zewnętrznego postaciowania tchnień duszy, czyli zasady układu wyrazów w takie stosunki, aby tworzyły myśl pojęciu drugich przystępną, podaje składnia.
Składnia grammatyczna uczy jak składać, czyli łączyć wyrazy, aby dokładnie wypowiedziały myśl naszą.
Oprócz tego kursu mam zamiar wydać jeszcze dwa inne, t.j. składnią (kurs drugi), fonologiją, pisownią oraz o nieforemnych odmianach i szczegóły o odmianie słów (kurs trzeci) […].
Sposób układania zdań, nazywa się po pol. Składnią.
Składnia Syntax. [...] Syntax Składnia.
Od języka łacińskiego przejęły też języki romańskie całą składnię, wspaniały dobór wyrazów i słów, jakich się język łaciński w przeciągu prawie 1000 letniego istnienia dorobił.
Składnia więc zajmuje się grupami wyrazów w zdaniu, ich stosunkiem formalnym i znaczeniowym (1. Syntaktyczne użycie form fleksyjnych) oraz budową i znaczeniem pełnych zdań (2. Składnia zdania).