terminów gramatycznych online
wyraz cudzoziemski
Język: polski
- Nauka I. O wyrazach, zgłoskach i głoskach: Sier/1838
- Nauka X. O przeciąganiu lub skracaniu zgłoski przedostatniéj: Sier/1838
- Pisownia: Malecz/1882
- Spis rzeczy i wyrazów: Rozp/1830
Cytaty
W wyrazach cudzoziemskich nie zmiękcza się, 156, 407.
CUDZOZIEMSKIE wyrazy. Obacz Wyrazy.
WYRAZY cudzoziemskie, 155, 156, 159, 397, 493.
Dwie samogłoski w jednéj zgłosce składają dwugłoskę. Takich dwugłosek mamy w naszym języku dwie: au, eu, i te zdarzają się szczególniéj w wyrazach cudzoziemskich np. August, Europa;.
Spółgłoski h, ch, miękczą się tylko w wyrazach cudzoziemskich, przybiérając po sobie samogłoskę i, np. historya, chirurg, Chiny, w wyrazach zaś właściwie polskich biorą po sobie y.
X litera zadwójna czyli dwie spółgłoski zastępująca używa się u nas niepotrzebnie za ks, mianowicie w wyrazach ze słowiańskiego języka pochodzących np. xiążę, xsiądz, xiążka, zamiast książę, ksiądz, książka; w wyrazach zaś cudzoziemskich może się używać albo za ks np. Felix maxyma, albo za gz np. examen exemplarz.
Spółgłoski niby twarde g, k, biorą zawsze po sobie i, np. drogi, słodki; spółgłoski zaś h, ch, w wyrazach swojskich biorą po sobie y, a tylko w [wyrazach] cudzoziemskich i, np. Sapiehy, chytry, historya, chimera.
W wyrazach zaś cudzoziemskich mianowicie zakończonych ya, ia, iusz, yka, ika, zgłoska przedostatnia wymawia się krótko, czyli się skraca np. Francya, Hiszpania, religia, Daryusz, Juliusz, Grammatyka, Arytmetyka, Logika, krytyka, Wenera, machina, fenomena, examina, organa; tu zgłoski: cy, ni, gi, ry, li, ty, ne, chi, me, mi, ga, choćby nie były oznaczone znamieniem skrócenia, powinny się krótko wymawiać.
Dwie te samogłoski piszą się w wyrazach czystopolskich, odpowiadające im zaś zgłoski, mają najczęściéj miejsce w wyrazach cudzoziemskich.