cudzoziemszczyzna wpływ (język) obcy, barbaryzm

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Prz/1816
• SkorM/1816
• Rozp/1830
• Malin/1869
• Oż/1883
• Gaert/1927

My w słowach z każdego obcego Języka przyswojonych czytamy wyraźnie złogi: om, on, em, en; gdzie się te w nich zpotykają nie zamieniając ich na nasze Ą, Ę, przeciwnie zaś w złogach wyrazow czystosłowiańskich, gdzie nasze Ojczyste ą i ę pierwiastkowo znaczą u i an zachowujemy im ton właściwy i rodociwą postać w piśmie, a nigdy ich nie przerabiamy, ani pierszego na om lub on, ani drugiego na em lub en, zkąd wypadłoby niezmierne zamieszanie w Pismowni. Ja przynajmni tak przywykłem tu rożnić Cudzoziemczyznę od Polszczyzny, iż np. we dwoch następujących wysłowinach dostatecznie wykazać mogę Rodakom moim, jak i w tyj mierze narodowość jest godną stałego zachowania.

Albowiem wpłynione z Cudzoziemszczyzny do Sławiańskich języków postacie, jako to: f. q. x. y. w abecadłach Indyjskich nie mają miejsca.

Jeżeli zaś nie możemy rugować x z imion własnych, nie wypada go rugować z imion pospolitych, dla zachowania cechy ich cudzoziemczyzny.

CUDZOZIEMCZYZNA, 418. CUDZOZIEMCZYZNIE, 553.

[…] Prócz tych nie ma wyjątków i być nie powinno w czystym wymáwianiu polskim, nieskażonym cudzoziemczyzną rozziewu […].

Kiedy nadużycie z cudzoziemczyzną skaziło mowę i pisownię polską; około r. 1750 rostropniejsi Polacy zaczęli to ganić i karcić w swych pismach.

Kojałowicz Wojc. [Wojciech] Kd dziejopisarz upomina. "Starodawne to i pospolite złe jest; za granicą nabydź coś cudzoziemczyzny, powrócić z nudą w sercu i wzgardą rzeczy ojczystych; i aby się pokazać więcej umiejącemi nad lud pospolity, zarzucić rodowite domowe słowa, na miejscu jich używać słów cudzoziemskich, albo je z ojczystemi ustawnie mieszać".

Mecherzyński Karol. "Wszystkie wady panujące w życiu społecznem, zbytek, niekarność, cudzoziemczyzna, wtargnęły do piśmiennictwa".

Mecherzyński Adolf "Uczona pedanteria i miłość cudzoziemczyzny zaszczepiają nowe wyrazy, a rugują te, które były w użyciu, lub nawet jim samym, znosząc pierwiastkowe nowe nadają znaczenie, choć to już nie tkwi w naturze języka ale jest skutkiem zapatrzenia się na obczyznę".

Cudzoziemczyzna dała się we znaki polszczyźnie w wielu księgach i pismach narodowych [...].

Przyczynki do unikania cudzoziemszczyzny w zasobie wyrazowym podają Przyjemski, Szukiewicz, Weyberg i redakcja Języka Polskiego w artykułach p. t. O czystość mowy polskiej, (JP. X).