staropolszczyzna

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• L/1807–1814
• SWil/1861
• Kr/1897
• SW/1900-1927
• ŁośFl/1923
• Rozw/1923
• Łoś II/1925
• Dor/1958–1969

STAROPOLSZCZYZNA -y, ż., [...] Pieśń Bogarodzica słowo od słowa z wykładem dla staropolszczyzny trudnej, tu położę. Sk. Zyw. 1, 252.

Podług ogólnej zasady wymawiania wyrazów polskich, to jest z akcentem na zgłosce przedostatniej wymawiały się również w staropolszczyźnie rzeczowniki obce rodzaju żeńskiego (na -ia, -io) takie jak : racyja, religija...

1.Deklinacja. A. Deklinacja imion. § 3. Od najdawniejszych czasów (w języku praindoeuropejskim a potem w prasłowiańskim) wszystkie imiona t. j. rzeczowniki, przymiotniki i liczebniki oraz imiesłowy odmieniały się jednakowo; dopiero potem, na gruncie prasłowiańskim wytworzyła się nowa odmiana przymiotników, a jeszcze później — na gruncie polskim — odmiana szczególna liczebników. Nadto w języku polskim częściowo deklinacja zanikła: tak np. pewne imiesłowy stały się nieodmiennemi (chodząc, wziąwszy), także niektóre przymiotniki np. rad, zdrów, a wreszcie część rzeczowników nie odmienia się w liczbie poj. mianowicie zapożyczone nijakie na -um np. gimnazjum, liceum i t. d. W staropolszczyźnie często nie odmieniały się imiona własne, zwłaszcza hebrajskie [...]. Nie odmieniamy i dziś niektórych imion obcych np. Cantu, Tokjo.

§ 14. M. W. B. deklinacji II od dawnych imion na -ije kończył się w staropolszczyźnie tak jak dziś na -e, niekiedy jednak na -i [...].

Jak wynika ze zgody st. polszczyzny z k.-sł. co do imperatywu.

Spójnik lubo może być objaśniony jako forma przymiotnika lub, luba, lubo, albo też jako wymiana libo < li-bo, gdyż wymiana li i lu w staropolszczyźnie się zdarzała, por. lunąć — linąć, lucemiernik — licemiernik i t. p.