Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

formacja

Hasło w cytatach: formacya, formacye, formatia
Język: polski
Geneza: łac. formātiō 'kształt; zarys; utwór'
Dział: Fleksja, Morfologia, Słowotwórstwo (współcześnie)
EJO 1999, 179 Definicja współczesna

Formacja. Wyraz jako struktura morfologiczna (fleksyjna lub słowotwórcza), w której można wydzielić podstawę i formant fleksyjny (końcówkę fleksyjną) lub formant słowotwórczy.

Cytaty

EDO, jem, ma, oprocz swojej zupełnej i regularnej formatiej, też irregularną. gdzie to w pewne Tempora i Personas, pożycza u Sum, jako to [...].

Wszystkie te słowa kl. IVtéj mają zatem wyjątkowo znaczenie częstotliwe. Pomimo tego następujące między niemi: chodzić, jeździć, nosić i gonić, zdolne są jeszcze powtórnej częstotliwéj formacyi: chadzać, jeżdżać, naszać i ganiać. — Oprowadzać zaś pochodzi od prowadzić, a nie od wodzić.

Gdyby w tematach łodzi, sądzi, z których te rzeczowniki zostały urobione, nakrawędne i nie było wtedy i w tym sensie bronném: nie byłyby się z nich wytworzyły formacye na i-j-a zakończone, ale na ia.

Pochodne imiona sukienko, okienko itp. są to już mniéj prawidłowe formacye, tylko przez wzgląd na dzisiejszéj naszéj głosowni zasady wyjątkowo tak urobione.

W w formacyach na — ow-stwo , ew-stwo zostawić do woli, na 1. miejscu formy krótsze: ojcostwo i ojcowstwo, królestwo i królewstwo, Józefostwo i Józefowstwo.

Późniejszą formację przedstawiają słowa, których osnowa teraźniejszości powstała przez rozszerzenie osnowy słownej za pomocą jednego z przyrostków następnych: e, ńe, je, i, a; np. niesie-sz, niesie; ciągnie-sz, ciągnie; bije-sz, bije, wozi-sz, wozi; działa-sz, działa, i t. p.

To samo oczywiście w dalszych formacjach, jak boi ̯ev'ica [...].

Tematy ze spółgłoską płynną przedstawiają różne formacje.

Zaś gacie polega na innej formacji (pień na -i).