Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

postać forma

Język: polski

Cytaty

Miąższy, piérwszy są właściwie stopniem wyższym, równy musiał być kiedyś w postaci miązki, piérwy: można do tégo policzyć i inszy który był w postaci iny.

Cała postać przedmiotu bywa szczuplejsza, albo na naturalnéj jego wielkości, a wyraża się na całkowitym trzonie Rzeczownika, np. Piotr, Pietr-ek, Pietr-uś, Pietr-unio itd. albo radziéj na jego zdrobiałéj wielkości, a wyraża się samym rdzeniem Rzeczownika; np. Mirosław; drobniejszy: Mir-ek; jeszcze mniejszy: Mir-eczek; a przyjemniejszy: Mir-eńko.

Przyimki wchodząc w skład słów złożonych, jedne pozostają w swojej zwyczajnej postaci, inne zaś ulegają zmianom.

Prawie wszystkie tryby, czasy, imiesłowy, krótko: formy pierwotne, niezłożone, należą w języku naszym do Strony Czynnéj. Chcąc przeto obeznać się ze wszystkiemi postaciami, w jakich się słowa w konjugacyi naszéj pojawiają, od niéj zacząć i na niéj się głównie oprzeć należy.

W starożytnéj polszczyźnie nie tylko deklinacya, ale nawet sama postać liczebników porządkowych odstępowała w wielu względach od dzisiejszego sposobu.

Form Forma, lepiéj Postać.

Postać albo Forma Form.

Dla czego zowiemy postać taką „imiesłowem”?

Wiekowa praca wyrobiła u nas zamianę klasycznego t, y, ae, oe, c, t, q, v, x i t. d. w wiadomych razach na y, i, e, k, c, kw, w, ks i t. d., przyjąwszy za zasadę używanie złacińszczonej postaci imion greckich i wschodnich i opierając się słusznie na głosowni języka naszego.

§ 3. Zmiany fonetyczne i analogiczne. Zmiany w języku każdego narodu bywają głównie dwojakiego rodzaju: jedne z nich polegają na zastąpieniu jednego dźwięku drugim: są to zmiany fonetyczne, głosowe, ułatwiające przeważnie samo wymawianie; drugie zaś są zmianami postaci wyrazów na wzór innych i polegają na upodobnieniu jednych form gramatycznych do drugich, co w gramatyce nazywa się analogją.

Z biegiem czasu dopiero, wskutek stałego w określonych celach używania jednych wyrazów obok drugich, nastąpiło połączenie się ich ze sobą, i stąd powstały różne postaci czyli formy wyrazów odmiennych z rozmaitemi zakończeniami.

Niektóre z przytoczonych terminów znaleźć można i u A. A. Kryńskiego [...].

Etymologia — etymologija: radix — pierwiastek, pień, rdzeń, suffixum — przyrostek, thema — osnowa, temat, terminatio — końcówka, aspectus — postać.

W grupie drugiej rdzeń występuje w postaci: dm-, dą-, dę-, dym-, tu więc do odnalezienia wspólnej postaci nie wystarcza sam język polski, ale trzeba się cofnąć do form prasłowiańskich [...].