terminów gramatycznych online
pochylać się, pochylić się
Język: polski
- Część II. Rozdz. 1. Wiadomości z głosowni i etymologii: Jes/1886
- Dział drugi prawidła 1: Oż/1883
- Głosownia: Mał/1879, Kon/1920
- Podział spółgłosek na twarde i miękkie oraz według narzędzi mownych. Zwątlanie samogłosek. Spółgłoski mocne, słabe i płynne. Pochylanie samogłosek: Czep/1871–1872
- Skłanianie rzeczowników: Malin/1869
Cytaty
Rzeczowniki męzkie dwutemátowe, których jeden temát dlá liczby pojedynczéj kończy się na eɳin, drugi zaś dlá liczby mnogiéj na an, oznaczają dopełniácz liczby mnogiéj po starosłowiańsku samym temátem na án, którego a dlá zakrywającéj spółgłoski n pochylá się [...].
W wyrażeniu przysłówkowym dotyɦzás, forma zás nie jest mianownikiem liczby pojedyńczéj, lecz starosłowiańskim dopełniáczem liczby mnogiéj i dlá tego a pochylać się powinno.
[…] Przeciwnie gdy wyraz dwózgłoskowy lub wielozgłoskowy skraca się przy odmianie o jednę zgłoskę, przez odrzucenie samogłoski końcowéj, otwarte pochylają się na ścieśnione […]; gdy jednak przy takiém skracaniu wyrazy samogłoska wypadnie przed mocną spółgłoską, lub płynnemi m, n, pochylanie zwykle nie ma miejsca [...].
Kiedy w dość już późnych czasach zaczęły się w języku naszym czyste brzmienia samogłosek pochylać (§. 31), np. a na á, o na ó, e na é, działo się to samo i z tymi obydwoma nosowymi brzmieniami [...].
W czasach niedokonanych na am, w dokonanych zaś pochyla się na ę, wszędzie prawidłowo.
o, e, ę pochylają się na ó, e, ą w wyrazach zakończonych na spółgłoskę słabą, płynną lub "j".
Samogłoska o pochyla się zwykle i wymawia się jako ó, jeżeli znajduje się w zgłosce wyrazu, zakończonej na spółgłoskę (zgłoska zamknięta), i jeżeli w tym razie stoi przed spółgłoskami ł, l, r, rz, j albo przed jakąś spółgłoską słabą.