Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

consonans liquida
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: consonantes liquidae, liquida, liquidae
Język: łaciński
Dział: Fonetyka (współcześnie)

Cytaty

Mora/1592, s. [4] A2v [8] Definicja

Quomodo Semivocales dividuntur? In Liquidas [hoc est molles] et Duplices [hoc est geminas]. Liquidae są názwáne, quia in carmine communem syllabam efficiunt. hoc est, mogą się ukrocić i przedłużyć: Vt ténebrae ćmá álbo ciemności. Duplices verò, iż dwie litery w sobie máją: Vt X, C et S. vel GS. Z verò geminum ss. Quot sunt Liquidae? Quatuor. L M N R. Quot sunt Duplices? Duae. X et Z.

Cell/1725, s. 1 Definicja

Consonantes, są, niektore Liquidae, głośne, jáko to, L, M, N, R. Inne zás, są, Mutae, nieme, ktorych rozeznánie w Prosodiej, jest potrzebne. Tám też należy, X, i Z, ktore Duplices, sowitymi, názywáne bywáją.

Fook/1768, s. 4 (3-4)

Quatre des semivoïelles el em en er sont liquides; X et Q sont doubles, K n'est liquide, ni double.

[...]

Cztery z pułbrzmiących el, em, en, er, są Liquidae. X i z są dwoiste. K, ani jest liquida, ani dwoista.

Rozp/1830, s. 88

Łacinnicy zwali je płynnemi, liquidae.

Mał/1863, s. 20

Są [...] niektóre, których brzmienie i bez dodanéj samogłoski ma pewną trwałość, zbliżającą je niemal do samogłosek, takiemi są te trzy: ł, l, r, które z tego powodu nazywają się spółgłoskamipłynnemi (liquidae).

Malin/1869, s. 102 Definicja

[...] Przy brzmieniu spółgłosek powiéwnych powietrze s płuc płynące z głosem następującéj po nich samogłoski nie towarzyszy jim, lecz je przeniká, i dlá tego nazywámy je powiéwnemi (spirantes), które odróżniamy od płynnych (liquidae); tych bowiem brzmienie, aczkolwiek urábiá się również przez ciśnienie na siebie nárzędzi mównych, jednakże ciśnienie to słabe lub mocne, nie wydaje już spółgłosek słabych lub mocnych, a powietrze s płuc płynące z głosem następującéj po nich samogłoski nie przeniká jich, lecz jim towarzyszy [...].

Malin/1869, s. 103

Spółgłoski twarde czyli piérwotne. Płynne (liquidae).

Mał/1879, t. I, s. 57

Szereg dziewiąty ukazuje - na stanowisku zupełnie odrębném - spółgłoski r, ł, wymawiane twardo. Dziesiąty szereg daje tesame, lecz jako miękkie (rz, l). Pozostawiam im nazwę płynnych (liquidae), wziętą tylko od ich przymiotu, a nie od wymawiających narzędzi, gdyż te i tutaj nie wystarczają: narzędziami tymi jest język i przednia część podniebienia (wymawianie litery r zaś przez gardło, nie jest słowiańskie).

Benni/1923, s. 11

Co do innych spotykanych nazw, to głoski zwarte często noszą miano wybuchowych, szczelinowe określane są jako powiewne lub spiranty, a półotwarte zazwyczaj noszą nazwę płynnych (liquidae); to ostatnie wyrażenie stosuje się zresztą najczęściej tylko do głosek ustnych tej kategorji, np. r l, podczas gdy n m odróżniane są jako spółgłoski nosowe.

Gaert/1927, s. 89

Liquidae, p. spółgłoski.

Gaert/1927, s. 100

Spółgłoski (consonantes) rozróżniamy: [...] C. Ze względu na stopień otwarcia narządów mowy: a) ★chwilowe: ★zwarte (wybuchowe, eksplozywne), ★zwartoszczelinowe (afrykaty), b) ★trwałe: ★szczelinowe (spiranty, powiewne), ★półotwarte (sonorne) l, ł, r, 1) czyste: płynne (liquidae) l, ł, r, boczne (laterales): l, ł, 2) nosowe: m, n.

Powiązane terminy