of grammatical terms online
spółgłoska nosowa
Spółgłoski nosowe są s. półotwartymi wymawianymi w ten sposób, że wobec istnienia zwarcia w jamie ustnej lub między nią a komorą gardłową strumień powietrza wydostaje się na zewnątrz przez otwory nosowe.
Quotations
W odmianach słów, zakończonych na samogłoskę nosową, samogłoskę tę odrzucamy, lecz brzmienie jéj nosowe wyrażamy przez nosową spółgłoskę n.
Czy powiemy, że w słowie ramie, nosowa spółgłoska m stojąca przed e, powinna zrządzić ten sam skutek, jaki zrządza w słowach kurczę, zwierzę i t. p. głoska ę, mająca sama w sobie brzmienie nosowe?
M; spółgłoska płynna, nosowa 87. 23, 28; 89.
Kiedy samogłoski e, o zléwają się w wymowie ze spółgłoskami nosowémi m, n, piszemy w słowach polskich i spolszczonych ę, ą.
[...] Pomiędzy płynnemi spółgłoskami odróżniámy jednakże dwojakie, t. j. ustne, przy których wygłászaniu powietrze wypływá otworem ust, takiemi są spółgłoski płynne r, ł , j; drugie zaś nosowe, przy których wypływá powietrze otworami nosa, takiemi są: spółgłoski płynne m, n [...].
[...] Spółgłoska płynná m wymáwiá się ciśnieniem wárg na siebie, przy czym uwáżyć náleży, że powietrze brzmieniu jéj towarzyszące na końcu zgłoski nie wypływá na zewnątrz otworem ust, jak to jest bez wyjątku przy wymáwianiu wszystkich jinnych nienosowych spółgłosek, lecz otworami nosa, i dlá tego zowie się m spółgłoską nosową [...].
[...] Widzim tutáj, że samogłoska piérwiástkowa y wráz z wsuwką n, to jest dwójka yn przemienić się musiała w samogłoskę nosową ę. Takowe wsuwki spółgłoski nosowéj, przemieniające się wráz ze samogłoską piérwiástkową w samogłoskę nosową, znajdują się także i w jinnych słowach polskich [...].
Nosowe zaś spółgłoski są takie, przy których wymawianiu głos przez kanał nosowy puszczamy, jak: m, n.
Półtonowe te dwie samogłoski nosowe utworzyły się u nas z powodu opuszczenia w wyrazach spółgłosek nosowych, a przyczepienie znaków do samogłosek obok tychże spółgłosek znajdujących się.
SPÓŁGŁOSKI [...]Przeciągłe. Głośne Ciche. Podniebienne [Głośne] j [Ciche] j. Nosowe [Głośne] m n [Ciche] m n. Powiewne [Głośne] w [Ciche] f. Przydechowe [Głośne] h [Ciche] ch. Drgające [Głośne] r ł [Ciche] r ł. Syczące [Głośne] z [Ciche] s. Szumiące [Głośne] ż [Ciche] sz. Spółprzeciągłe [...] Doraźne.
Z tych spółgłoski m, m', n, ń nazywamy prócz tego nosowemi z powodu udziału jamy nosowej, przez którą przechodzi powietrze przy ich wymawianiu.
Osobną grupę twardych tworzą spółgłoski płynne: ł, r, m, n, z których m i n nazywają także nosowe.
Spółgłoska. Spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne. Spółgłoski czyste i nosowe. Spółgłoski twarde i miękkie. Spółgłoski: wargowe, wargowo-zębowe, przedniojęzykowe (zębowe i dziąsłowe), średniojęzykowe i tylnojęzykowe. Spółgłoski chwilowe (zwarte i zwarto-szczelinowe) i trwałe (szczelinowe i półotwarte).
Spółgłoski i ich podział. 1) dźwięczne: b w d z struny głosowe drgają, wydając pewien ton muzykalny, bezdźwięczne: p f t s struny głosowe nie drgają, słyszymy tylko szmery. 2) czyste: b, b', c, ć, cz itd. oprócz: nosowe: m, m', n, ń. 3) twarde: b, p, m, f, [...] miękkie: b', p', m', f' [...].
Nosowe, p. głoski; p. samogłoski; p. spółgłoski.
Spółgłoski (consonantes) rozróżniamy: [...] C. Ze względu na stopień otwarcia narządów mowy: a) ★chwilowe: ★zwarte (wybuchowe, eksplozywne), ★zwartoszczelinowe (afrykaty), b) ★trwałe: ★szczelinowe (spiranty, powiewne), ★półotwarte (sonorne) l, ł, r, 1) czyste: płynne (liquidae) l, ł, r, boczne (laterales): l, ł, 2) nosowe: m, n.