Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

genitivus partitivus

Język: łaciński
Dział: Składnia (współcześnie)

Cytaty

Z czasownikami czynno-przechodniemi, kładzie się 2gi przypadek częściowy (genitivus partitivus), gdy wyrazić chcemy ilość przedmiotu nieoznaczoną, rzecz tylko w jakiéjś części działaniu podległą, lub tylko na nijaki czas do użycia służącą […].

[...] Z czasownikami czynno-przechodniemi, kładzie się 2gi przypadek częściowy (genitivus partitivus), gdy wyrazić chcemy ilość przedmiotu nieoznaczoną, rzecz tylko w jakiéjś części działaniu podległą, łub tylko na nijaki czas do użycia służącą; dzieje się to dlatego, iż się wówczas domyślamy słów: trochę, część, dosyć, wiele, tyle, cokolwiek, nieco, dostatkiem [...].

[…] Drugi przypadek częściowy (genitivus partitivus) kładzie się po rzeczownikach, które część, liczbę, ilość, wagę lub miarę oznaczają, np. Pośród świateł tysiąca, W iskrzącym gwiazd oceanie, Jam twéj nie dociekł istoty […].

Jeżeli mówiąc o rzeczy jakiej chcemy dać do rozumienia, że to co o niéj powiadamy, nie dotyczy jéj całéj, ale tylko pewnéj części tej rzeczy: natenczas kładziemy rzeczownik wyrażający całość w przyp. IIgim; np. napił się wina. W takim razie ten przyp. IIgi nie oznacza tedy całości, (np. wszystko wino na całym świecie), ale tylko jakąś część rzeczy; i nazywa się z łacińska Partitiwem, t. j. niejako przypadkiem IIgim udziałkowym, (genitivus partitivus).

Jeżeli dać chcemy do rozumienia, że to co o jakiéj rzeczy wypowiadamy, nie dotyczy jéj całéj, ale tylko pewnéj jéj części ściąga: natenczas kładziemy rzeczownik, wyrażający całość, w przyp. IIgim; np. napił się wina. [...] Taki IIgi przyp. nazywa się z łacińska Partitiwem, t. j. niejako przypadkiem IIgim UDZIAŁKOWYM, (genitivus partitivus).