casus genetivus

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Murm/1533
• Bart/1544
• DonCul/1560
• Mącz/1564 (war. B)
• Stat/1568
• Mora/1592
• Don/1595
• Vol/1612
• Rot/1616
• Kn/1643 (I wyd. 1621)
• Kus/1646
• Don/1649
• Men/1649
• Gut/1668
• Gut/1669
• Sty/1675
• Malcz/1687
• Woy/1690
• Malcz/1696
• Mich/1696–1700 ok.
• Raph/1698
• Duch/1699
• Mon/1722
• Cell/1725
• Dąb/1759
• Kon/1759
• Gott/1762
• Tr/1764
• Gott/1766
• Fook/1768
• Gott/1774
• Kop/1778
• Lub/1778
• Mon/1780
• Kop/1785
• Gott/1787
• Gott/1794
• Don/1795
• Cas/1797
• L/1807–1814
• Szum/1809
• Gddk/1816
• Prz/1816
• SkorM/1816
• Kop/1817
• Desz/1846
• Morz/1857
• KarłT/1885
• Kras/1897
• BdC/1915
• PolTerm/1921
• Nitsch/1923
• Rozw/1923
• Szob/1923
• Łoś II/1925
• Łoś III/1927

Termes [...] Robak ktory drzewo wierci. Hoc nomen facit genitivum termitis penul.cor. non Termetis, ut quidam literatores tradiderunt.

RODZĄCY gram. rodzący genitivus ... pro quodam casu R n6v; casus genitivus rodzący, przez ktorego pytamy, czyja jest rzecz RN (wykl. przednia). Zob. BIERZĄCY, DAJĄCY, DAWAJĄCY, DAWANEK, IMIENIAK, MIANUJĄCY, MIENIĄCY, MIENIONEK, ODBIERAJĄCY, ODDALONEK, OSKARŻAJĄCY, SKARŻANEK, SPADEK, WOŁANEK, WZYWAJĄCY, ZOWANEK.

Casus nominum quot sunt? Sex. Qui? Nominativus, genitivus, dativus, accusativus, vocativus, et ablativus. Per hos enim casus, omnium generum nomina, pronomina, participia declinantur.

Casus participiorum quot sunt? Sex. Qui? Nominativus ut hic et haec et hoc legens. Genitivus ut huius legentis. Dativus ut huic legenti. Accusativus ut hunc et hanc legentem et hoc legens. Vocativus ut o legens. Ablativus ut ab hoc et ab hac et ab hoc legente vel legenti.

Domi genitivus, locus est in quo manent. Terent.

Genitivus casus apud Grammaticos est primum casus a recto alias patrius casus dictus, A genitus composita sunt, Promogenitus, a, um, Pierworodny, a, e.

Genitivi constructio.

Spadkow Imion wiele są? Sześć. Ktore? Miánujący, Rodzący, Dawájący, Oskarżájący, Wzywájący, Odbierájący.

Casus Nominum quot sunt? Sex. Qui? Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.

Quot casus habent? Sex, ut et aliae linguae, verum quia ablativus triplex est, propter diversas terminationes in alia atque alia significatione et usu, ideo octo in universum constitui possunt, ut sint: nominativus, gen., dat., acc., vocativus et ablativus proprie sic dictus.

Quae nomina formant genitivum in á et quae in u.

Declinantur autem sic per omnia genera. [...] G[enetivus]. Eines Mannes człowieká [...].

Potym Foemina Adjectiva Niemieckie iednostáyne máią casus singulares te: Nominativum, Accusativum et Vocativum ná e: I tesz Genitivum, Dativum et Ablativum ná en, ták: Foeminum Singulare. N. Die Starcke mocna. G. [...] D. [...] Ac. [...], V. [...] Abl. von der Starcken od mocney.

Declinationes Nominum Masculini Generis: [...]

Genit: Páná deß Herren.

Prima declinatio nominum [...]. Genitivus in hac declinatione exit in a vel u

Superlativus cui? Genitivo tantum plurali, vel collectivo singulari. Quomodo? Dicimus enim doctissimus Poetarum fuit Vergilius optimus plebis.

Przewyzszájący ktoremu? Rodzącemu spadkowi jeno wielkiej liczby/ábo zebrániu máłej liczby. Jáko to? Mowimy bowiem nauczeńszy z Poetow był Vergilius/abo nalepszy z pospolitego ludu.

Casus nominum quot sunt? Sex. Qui? Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.

Spadkow imion wiele są? Sześć. Ktore? Miánujący/ Rodzący/ Dawájący/ Oskarżájący/ Wzywájący/ Odbierájący.

Die Zahlendung Spadek (CASUS.) Wie viel sind der ZahlEndungen bey den Pohlen? Acht als: 1. Die Nennendung (Nominantivus) Miánujący [...]. 2. Die Geschlechtendung (Genitivus) Rodzący [...]. 3. Die Gebendung (Dativus) Dáwający [...]. 4. Die Klagendung (Accusativus) Oskarżájący [...]. 5. Die Rufendung (Vocativus) Wzywájący [...]. 6. Die Nehmendung (Ablativus) Odbierájący [...]. 7. Die WerckzeugsEndung (Instrumentalis) Státkowy [...]. 8. Die OrtEndung (Localis) Mieyscowy [...].

Wie viel sind die Zahlendungen bey den Pohlen? Acht / als: 1. Die Nennendung (Miánujący) [Nomintivus] [...]. 2. Die Geschlechtendung (Rodzący) [GENITIVUS] [...]. 3. Die Gebendung (Dawájący) [DATIVUS] [...]. 4. Die Klagendung (Oskarżájący) [ACCUSATIVUS] [...]. 5. Die Ruffendung (Wzywájący) [VOCATIVUS] [...]. 6. Die Nehmendung (Odbierájący) [ABLATIVUS] [...]. 7. Die Werckzeugsendung (Státkowy) [INSTRUMENTALIS] [...]. 8. Die Orthendung (Mieyscowy) [Localis] [...].

Káżdy Numerus ma swoje pięć Casus, to jest spadkow ktore w ten sposob się názywáją, Nominativus Miánujący, Genitivus Rodzący, Dativus Dájący, Accusativus Oskarzájący, Ablativus Odbierájący lub rozłącájący.

Singularis. N. ... G. di D. à A. ... A. dà [...].

Wie viel sind Casus? Sechs. Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, und Ablativus.

Der Ablativus ist dem Genitivo allezeit gleich.

Welche Praepositiones dienen dem Genitivo? [...] Welche Praepositiones dienen dem Dativo?

Casus septem: Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus, Ultimus.

Bey/ u. Praepositio cum Genitivo.

Bey/ u. Praepositio. cum Genit[ivo] Casu.

Aber/ ále. Conjunctio. Das Wort/ Słowo. N[omen] S[ubstantivum] G[enitivus] N[eutrum].

Der Accusativus derer Nominum, die ein lebhafftes Ding bedeuten / ist gleich dem Genitivo.

Der Genitivus primæ Declinationis endiget sich auff ein a oder u.

Sieben Casus: Nominativum, Genitivum, Dativum, Accusativum, Vocativum und Ablativum.

Gen. Masc.

Genit. Fracymer, gmin, lud, narod, skop, woł, welche in Gen u haben.

Sześć są kazusy álbo spadki, ktore są, Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.

Miánujący, Rodzący, Dawájący, Oskarżájący, Wzywájący, Oddalájący.

Nominatif, Génitif, Datif, Accusatif, Vocatif, Ablatif.

Máłą liczbę, i wielką, będę często znáczył [...] przez ábrewiacye sing. plur. [...]. Tákże spadkow tákowemi partikułámi, nom. miánujący; gen. rodzący; dat. dawájący; acc. oskarżájący; voc. wzywájący; abl. oddalájący. álbo też jedną tylko literą N. G. D. A. V. A.

Wie viel sind Casus? Sieben/ Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Instrumentalis, und Localis.

Sześć są kazusy albo spadki, ktore są: Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.

Mianujący, Rodzący, Dawający, Oskarżający, Wzywający, Oddalający.

Nominatif, Genitif, Datif, Accusatif, Vocatif, Ablatif.

Także spadkow takowemi partykułami [będę znaczył], nom. mianujący; gen. rodzący; dat. dawający; ac. oskarżający; voc. wzywający; abl. oddawający; albo też jedną literą N. G. D. A. V. A.

Wiele iest Kazufow? Sześć: Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.

P. Z kąd sie poznaie Genitivus? O. Z odpowiedzi ná pytanie czyi, czyia, czyie.

Mascul: Singul: Nominativo Der Ten. Genitivo Deß Tego. Dativo Dem Temu. Acusativo Den Tego. Vocativo Du o Ty. Ablativo Von dem od tego.

g . a. w Polskim języku żywe imiona istotne płci męskiej mają genitivum na a, nieżywe na u, rzadko na a, przy których się tylko ta abrewiacya znajduje; do tych zaś genitivus zupełnie jest położony, co się w deklinacyi swojej skracają albo odmieniają.

N. g. D. A. V. I. L. Spadki Polskie. Nominativus, genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Instrumentalis, Localis.

Genitivus, Rodzący.

Les Cas sont les changements de la terminaison des Noms. On veut que les Cas soient au nombre de six; Nominatif, Genitif, Datif, Accusatif, Vocatif, et Ablatif.

[...]

Casus czyli spadki Imion, są odmiany końca słow. Liczy się ich sześć: Nominativus, mianujący, Genitivus, rodzący, Dativus, dający, Accusativus, oskarżający, Vocativus, wzywający, Ablativus, odbierający.

Genitivus, Rodzący.

Litera Г. wymawia się różnie. [...]4.) w Rodzących (Genetivus) spadkach kończących się na ГО. w prostych Rossyjskich mowach, i w rozhoworach, jak B.

Imiona [...] kończące się na А. w Rodzącym (in Genetivo) spadku małej liczby przemieniają А. na Ы. czyli И.

Casus. Spadki, à tych sześć: Casus nominativus, spadek mianujący. Genitivus, Rodzący. Dativus, Dający. Accusativus, oskarżający. Vocativus, wzywający. Ablativus, odbierający, albo odejmujący.

Łacińskich Przypádków nazwiska, Nominativus, Genetivus &c. jako niedokładné i Dziecióm niezrozumiałé, zarzucam [...].

Genitivus przypadek drugi.

Genitivus, Przypadek 2gi.

Casus in nomine sunt sex, spadkow w imieniu jest sześć nominativus, mianujący, genitivus, rodzący, dativus, dawający, accusativus, oskarżający, vocativus, wzywający, ablativus, odbierający, abo oddalający.

Der Deutsche hat, nach Adelung, nur vier dergleichen Fälle; der Lateiner sechs, der Pole aber gar sieben Casus oder Fälle gedacht, nämlich: .1. den Nominativus, 2. den Genitivus, 3. den Dativus, 4. den Accusativus, 5. den Vocativus, 6. den Instrumentalis, 7. den Localis.

PRZYPADEK, -dku, m., [...]. – c) Gramm. Przypadek, przypadkowna odmiana zakończenia imion, casus, spadek [...]. Drugi przypadek [...] Genitivus [...].

Liczba pojedyncza.

Nom. ja,

Gen. mnie [...].

Liczba pojedyncza.

N. On,

G. onego, niego, jego, go [...].

Dla osob męźkich jak Genitivus.

Chciałbym mieć Przypadki Imion [...] wyraźnie a stosownie mianowanemi zwyczajem naszych dawnych Nauczycielow Gramatyki Łacińskiej. Oto są moje mianowki, które tu przyłączam dlatego, iż się już w tym Artykule po części do nich stosowałem i w reszcie stosować będę; a te są: Mianowalny (Nominativus), Zaczyjalny (Genitivus), Oddawalny (Dativus), Przedstawialny (Accusativus), Wzywalny (Vocativus), Pomagalny (Instrumentalis) i Przymieszczalny (Localis).

Przypadek na pytanie czyj? czego? tudzież na pytanie komu? czemu? czyli nasz przypadek drugi i trzeci, łaciński zaś Genitivus i Dativus.

Genitivus. [Przypadek] 2gi.

Nie nazywámy tych przypadków po łacinie nominativus, genitivus, dativus, accusativus, vocativus, ablativus, ani przełożenemi po polsku słownie: mianujący, rodzący, dáwający, oskárżający, wzywający, odbiérający: bo té nazwiska nie znaczą, co znaczyć powinny: ale nazwiémy jé: 1. mianownik, 2. dopełniacz. 3. célownik. 4. biérnik. 5. wołacz. 6: narzędnik. 7. miescownik.

Drugi przypadek odnośny do przymiotnika, który odpowiada na pytanie, kogo? czego? jakiego? czyj? czyja? czyje?; wskazujący przymioty i właściwości głównego wyrazu, można nazwać czyjwłaściwny, (genitivus).

Przypadki Casus. [...] [Przypis pod tekstem A. A. Kryńskiego]: [...] Nazwy specyalne przypadków: mianownik, dopełniacz, celownik,… odpowiadające łacińskim: nominativus, genetivus, dativus, … pod każdym względem od nich nie gorsze.

Przypadki Casus [...] [Przypis pod tekstem A. A. Kryńskiego] [...] Dosyć tu przypomniéć porządek przypadków np. u Miklosicha, gdzie przyp. 1 = nom., 2 = voc., 3 = acc., 4 = gen., 5. = dat., 6 = instr., 7 = loc.; widoczna więc niezgodność z systemem dawnym, od przyp. 2-go do 5 włącznie. Niesłusznie téż byłoby oznaczać liczbą 8 łaciński ablativus, skoro przypadek ten (w łacinie) miejsca 8-go z rzędu nie zajmuje.

[…] Język polski posiada 7 następujących przypadków: nominativus, genitivus, dativus, accusativus, vocativus, instrumentalis, localis […].

[...] kojarzenie z wyobrażeniem życia wymaga użycia G.s. w roli A. s.: senatora, urzędnika..., wilka, psa, wróbla... Brak asocjacji nietylko z wyobrażeniem życia prowadzi przy rzeczownikach masc., podobnie jak i przy wszystkich fem. i neutr., do utożsamiania N. pl. z A. pl. oraz (masc. i neutr.) A. s. z N. s. stoły, kraje..., stół, kraj...

Przypadek: mianownik (nominativus), dopełniacz (genetivus), celownik (dativus), biernik (accusativus), wołacz (vocativus), narzędnik (instrumentalis), miejscownik (locativus).

W częściach północnych (Husów) jest nawet gen. sg na 'e [...], w południowych (koło Rymanowa) [...], jak w dialektach nowszych.

Tak np. w Luzinie, na zach. od Wejherowa, z licznych kategoryj oksytonowanych na północy zostają jeszcze: [...] rzadkie resztki bezkońcówkowego gen. pl. [...].

[...] g. sg. m'odë || sńegu̯y [...].

Długie przyciskowe doznały zdaje się najpierw ogólnego zmniejszenia iloczasu do miary średniej [...], a w dalszym ciągu uległy w szerokim zakresie, mianowicie z wyjątkiem początkowej zgłoski jedno- i dwuzgłoskowych wyrazów (form), skróceniu, np. gen. [...].

Taką samą metatonję spotykamy w g. pl.

§ 274. Również imiesłowy czynne czasu przeszłego miały tematy spółgłoskowe, gdyż tworzyły się z suf. -u̯es, który w N. sg. m. n. miał formę -us i wymienił się po końcowej spółgłosce tematu czasownikowego na -ъ, po j na -ь, a po samogłosce na -vъ, stąd stsł. formy padъ, χvalь, viděvъ. Inne przypadki, jak w prtcp. praes. act., przybierają suf. -jo-, skąd G. sg. stsł. padъša, χvalьša, viděvъša.

G. sg.

§ 33. W języku prasł. dawne tematy na -o, -jo tworzyły dopełniacz z końcówką -a [...], np. zakona, kraja; tematy na -u miały formę tego przypadku na -u [...], np. synu, tematy na -i przybierały końcówkę -i [...], np. zęti, [...].

Genetivus singularis § 33—51.