Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

simplex

Hasło w cytatach: simplicia
Język: łaciński
Dział: Morfologia, Części mowy (współcześnie)

Cytaty

Przy tym, Dz, wiedzieć trzebá, że sie słowá Polskié nájdują, w których, d, osobno wyrzéc sie muśi, á osobno, z, jáko są compositá, odzów go: odżegnaj sie, etć. drugié są simplicia, jáko dzwon, etć.

Po tè czásy bowiém záwsze, ták composita jáko simplicia, dzwon i odzów, etć. jednáko sie pisáły.

A te po większej części bywáły Simplicia, Z ktorych jednák niektore czworákie Compositiones cierpią, jáko to widzieć można ná Quidam, Quicunque, Quivis, quilibet, aliquis, Unusquisque, Quisque, Quisquis, Quisquam. Quispiam, Idem; i ná tych ktore pospolicie zowiemy indeclinabilia: jáko to Huiusmodi, Eiusmodi, Cuiusmodi, Huiuscemodi, ktore jednak są prawdziwi Genitivi, i cum Substantivo, jáko Genitivi rei diversae construowáne bywáją.

Odziedziczone z epoki przedpolskiej postaci st. języka obinąć ‘owinąć’, obłaszcze ‘zwłaszcza’, obiesić.... utrzymują się w dzisiejszym języku kulturalnym tylko wyjątkowo, jeżeli związek etymologiczny czyli poczucie złożenia zanikło, jak w obalić obarzanek obłok obiecać obora. Zresztą zaś nastąpiło odnowienie pod wpływem simplex: obwiesić obwinąć lub owinąć obwołać....

Simplicia, p. wyrazy III.

III. Wyrazy ze względu na budowę słowotwórczą: A. ★proste(simplicia), t. j. składające się z jednego rdzenia: 1) ★nierozwinięte lub ★rdzenne t. j. bez przyrostków, np. lew, czas. 2) ★rozwinięte t. j. z przyrostkami np. lwi-ątko, czas-owy.