terminów gramatycznych online
zgłoska otwarta
Język: polski
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Głosownia: Kr/1897, PolTerm/1921, Król/1922, Kon/1920
- Głosownia (Fonetyka): Kr/1917
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- IV. Rozwój polskiej terminologii gramatycznej po Kopczyńskim: Kor/1961
- Nauka o głosce: Kl/1939
- Nauka o głoskach: Szob/1923
- Pisownia: Król/1907
- Słowniczek: Gaert/1927
Cytaty
Zgłoski, kończące się na samogłoskę, nazywamy otwartemi (ta pra-ca, gło-wę...), zakończone na spółgłoskę - zamkniętemi (tych, prac, głów...).
Niestale w zgłoskach zamkniętych ó, w zgłoskach otwartych zaś utrzymuje się o: barłóg, -ogu [...].
Zgłoski kończące się na samogłoskę nazywamy [zgłoskami] otwartemi (ta pra-ca, gło-wa); zakończone zaś na spółgłoskę są zamknięte (tych prac, głów).
W wyrazach, dro-ga, dro-dze, albo sto-łu, sto-le, sto-lik, mamy samogłoskę o w zgłosce otwartej.
Przeciwnie w wyrazach sro-ka ko-sa, srok, kos, nie pochyla się o, ponieważ albo znajduje się w zgłoskach, zakończonych na samogłoskę (zgłoska otwarta) , albo też stoi w zgłosce zamkniętej, ale przed spółgłoskami mocnemi, jak np. tutaj przed s i k.
Zgłoska. Zgłoski otwarte i zamknięte.
Zgłoski pra-ca, gło-wa mają na końcu samogłoskę, są zatem otwarte. Zgłoski: prac, głów, mają na końcu spółgłoskę, są więc zamknięte.
Zgłoski, kończące się samogłoską, nazywają się zgłoskami otwartemi.
[...] trudno nieraz określić, czy zmiana wszędzie jest fonetyczna, czy też np. tylko przed l, a modyfikuje jeszcze sprawę częste przechodzenie i y przed zamykającem zgłoskę ł w ó lub u, rozszerzające się czasem analogicznie na zgłoski otwarte, o czem niżej.
Por. cz. stale ukrásti vypásti... wzgl. ukrást vypást..., ale przy otwartej zgłosce vydati přidati nastati....
§ 28. Wzdłużenie krótkich pełnogłosek w zgłoskach otwartych oraz w innych niż dotąd omówiono warunkach.
§ 86a. Geminacja (zjawiska stojące w związku z granicą zgłoski). W związku ze starą tendencją do otwartych zgłosek odziedziczył język polski z epok dawniejszych brak geminat wzgl. tendencję do ich usuwania (rosierdzie).
I. Części wyrazów: A.Głosowe: głoska, ★zgłoska (sylaba): ★zamknięta (spółgłoską), np. kot-(ka) lub ★otwarta, np. ko-ta; ★nagłos (początek), ★śródgłos (środek), ★wygłos (koniec) wyrazu.
Zgłoska zakończona samogłoską, np. na, ty, o-na, je-dzie-cie, po-ro-zu-mie-nie, nazywa się otwartą.
W języku polskim przeważają zgłoski otwarte, tzn. przy dzieleniu wyrazów naturalna granica zgłoski przypada po samogłosce, np. ma-sło, mia-sto, pia-szczy-sty, ko-stny. Wyjątek stanowią złoski, z których poprzedzająca kończy się na spółgłoskę spółotwartą, a następująca zaczyna sie od spółgłoski, np. koł-dra, lam-pa, sau-na, pil-na, bań-ka, War-sza-wa.
Językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej stanowiący pierwszy wyraz jej unifikacji od czasów Kopczyńskiego [...].
Terminologia. Głosownia: [...], oboczność, głoska podstawowa, oboczna, zmiana głoskowa żywa, historyczna; wzdłużenie, stwardnienie, zmiękczenie, przestawka, upodobnienie wsteczne, postępowe, zgłoska otwarta, zamknięta [...].