Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

język gminny

Hasło w cytatach: gminny język
Język: polski
Dział: Kultura języka (współcześnie)
  • O wywodni słow w polszczyźnie: Prz/1816
  • Zadanie gramatyki i jéj podział: Łaz/1861

Cytaty

Przemilcza się Liczba Dwojgowa (Numerus Dualis) nieznana inszym Narodom sąsiedzkim i przysąsiedzkim, okrom Słowianom [...] my zaś, choć nam ta stała się dziś nadpotrzebną, mamy jej niezatarte ślady w Pismach Staropolskich [...] np. w przysłowiach: mądrej głowie dość dwie słowie, dwie Niewieście, jarmark w mieście, zamiast: dwa słowa, dwie Niewiasty, i w gminnym Języku w słowach: idźma lub idźwa, idźta, zamiast: idźmy my dwaj, idźmy my dwie, idźcie wy dwaj, idźcie wy dwie. Z tej całej dwojgowości został się jeszcze dziś w naszym Języku zwyczaj wyrażania dwu parzystych zmysłów przez: oczu i uszu, oczyma i uszyma, ktore w mnogości wyrażamy przez oczow, uszow, oczami i uszami.

Przemilcza się Liczba Dwojgowa (Numerus Dualis) nieznana inszym Narodom sąsiedzkim i przysąsiedzkim, okrom Słowianom [...] my zaś, choć nam ta stała się dziś nadpotrzebną, mamy jej niezatarte ślady w Pismach Staropolskich [...] np. w przysłowiach: mądrej głowie dość dwie słowie, dwie Niewieście, jarmark w mieście, zamiast: dwa słowa, dwie Niewiasty, i w gminnym Języku w słowach: idźma lub idźwa, idźta, zamiast: idźmy my dwaj, idźmy my dwie, idźcie wy dwaj, idźcie wy dwie. Z tej całej dwojgowości został się jeszcze dziś w naszym Języku zwyczaj wyrażania dwu parzystych zmysłów przez: oczu i uszu, oczyma i uszyma, ktore w mnogości wyrażamy przez oczow, uszow, oczami i uszami.

Język ludu prostego czyli język gminny różni się od książkowego: 1. Grubém i nieczystym wymawianiem […] 2. Język gminny różni się od książkowego przyciskiem padającym na inną zgłoskę, niż w mowie ukształconéj […] 3. Ubóstwem słów […] 4. Zastarzałemi odmianami słów [...] 5. Różni się język gminny od książkowego słowami i wyrażeniami, tylko w niektórych okolicach używanemi, których do języka książkowego nie przyjęto, lub które każą czystość jego [...].