Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

wokał

Hasło w cytatach: wokały
Język: polski
Geneza: z łac. vocalis, vox 'głos' + -al-"suf. przymiotnikowy'
Dział: Fonetyka (współcześnie)
  • III. Krystalizowanie się polskiej terminologii gramatycznej w czasach Oświecenia: Kor/1961
  • Introduction à la grammaire / Wprowadzenie do gramatyki: Fook/1768
  • O literách włoskich i wymowieniu ich: Sty/1675

Cytaty

Wokałámi názywać będźiemy te litery, sáme przez się brzmiące, bez ktorych żadnego słowá wymowić nie możemy.

U, Znájduje sie w Włoskim języku dwojákie, pierwsze bowiem jest wokałem położone przed konsonántem , jáko Ulcere Wrzod, Uguento Maść.

DE ACCENTU. O akcencie.

Accentus názywa się gdy jedná z wokałow takim znakiem (') dla słusznego dźwięku i ozdobniejszej wymowy słowá, náznáczona będźie.

Apostrofá to jest nota znácząca odrzuczenie jákiegokolwiek wokału, dla wdźięczniejszej słowá wymowy, ábyśmy uśli zbytniej w wymowie przykrości, ktora pochodzi zskupienia się oraz kilká wokałow, á pospolicie w ártykule i w tych częsciách generalnych mowy jako In pronomine, Praepositione, et Adverbio: miejsce miewá tákim sposobem.

W Artykule Il ten, to, odrzuca się, pierwszy wokał gdy przed nim jákikolwiek przodkowáć będzie, jáko tutto 'l Popolo Eszytek lud, miásto tutto il popolo.

On appelle ces voïelles simples à difference des diphtongues, qui sont composées, de deux voïelles, qui se prononcent ensemble. Lipse appelle avec raison les diphtongues bivocales, car le mot latin diphtongus est composé du grec δις bis et φθόγγος sonus, comme si on disoit syllaba bisona, syllabe de deux sons.

[...]

Te Vocales nazywają prostemi, dla rożnicy od Dyftongow, ktore się składają z dwoch Wokałow razem wymawiających się. Lipsiusz słusznie Dyftongi nazywa bivocales, albowiem słowo łacińskie Diptongus składa się z Greckich δις bis i φθόγγος sonus, jak gdyby kto mowił syllaba bisona, syllaba dwugłośna, czyli dwojakiego brzmienia.

Przytoczone argumenty przeciw rodzimej terminologii nie na wiele się jednak zdały. Znaleźć ją można i w gramatyce łaciny F. Fookowitza.

Terminologia. Litera vocalis — litera prosta, wokał, diphthongus — dwoista, dyftong, consonans muta — niema, semivocalis — (w)półbrzmiąca, syllaba — syllaba.