litera głoska

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Bart/1544
• Sek/1549
• Murz/1551 (wyd. 1)
• Jan/1594
• Sty/1675
• Duch/1699
• Mal/1700
• Cell/1725
• Dąb/1759
• Klecz/1767
• SzyGram/1767
• Fook/1768
• SzyPocz/1770
• Lub/1778
• Jak/1823
• Mucz/1825
• SkorM/1828
• Rozp/1830
• Marc/1833
• Such/1849
• Kurh/1852
• Morz/1857
• Kam/1870
• Czep/1871–1872
• Lerc/1877
• Malecz/1882
• Oż/1883
• Lor/1907
• Nitsch/1923
• Kor/1961

LITERA litery kończone littere terminales ut a.p.S. etc. R J1(mp; av. terminaciones). Zob. BUCHSTAB, CZTENA, KOŃCZONY, SYLABA.

Litery przez ktore piszem, i czytamy, tę własność mają.

O ktoryj literze [i ] osobliwie pamiętajmy, że gdy się trafi w słowie napisaná, nie má być sama przez się wymáwiána ale z drugą bliską literą. Bo téż sama może całé słowo uczynić.

Tym jest od przeszłego rożné, iż przeszłé z wokaliszami i inszemi literami má być pospołu wymáwiáno, i samo przez się słowo całé może uczynić, a to nie może, gdzie i to snáć trzeba przypomionąć, że przed się v [=u] przez kropki kładą na początku słów, choć samo a nie z drugą literą má być wymáwiáno jako w przerzeczonych słowach umié, uczeń etc.

[Górnicki] Tá literá, y, záwdy vocalis jest ále, i, consonans czásem.

Między temi literámi są pięć, sáme przez się brzmiące, ktore łácinicy názywáją (Vocales) i tyle termináciy, to jest skończenia słow.

Gdy się między konsonántem c, i temi dwiemá Wokałámi e, i i, literá h znajdzie, tedy przemienia im pomienioną cienkość w miązszość ábo rubość, abowiem ch, w Włoskim jezyku, brzmi jáko w Polskim literá k.

We czwartej Coniugáciey, [...] jest słowo Patisco w ktorego sposobu pokázującego, rozkázującego, złączájącego czásie teráźniejszym nájdują sie te litery isc, ktore Anomaliam ábo niepráwość czynią.

H [...] nie jest ták literą jáko áspirácyą, máło z siebie głosu wydáje i práwie cáłe nic, jednák lekkiem jest tchnieniem v. g. [...] l'habit, suknia.

Kiedy u jest literą vocalis [...] jest najtrudniejsza literá cudzoziemcom [...], ále się [...] náuczy ten, ktory ma wolą náuczyć się; bo jeżeli wymowi tę literę ják w swoim języku własnym, to przewroci i odmieni wszystkę signifikácyą, i będzie słowo co inszego znáczyło w pronuncjácyej, á co inszego w pisaniu.

Litery się [...] dzielą ná wokále i kónsóny.

Albowiem, niektore zatrzymują Literę Praesentis, jáko Lego, legi, Emo, emi, Defendo, defendi. Niektore przkłádáją S. jáko Sribo, serpo, repo, promo. Albo przemieniáją one ná S, jáko plaudo, ludo, mergo, Spargo.

Litery się naprzod dzielą na wokale i konsony.

Ci ponieważ tej mowy używają, ktorą Przodkowie ich wkrotce po Potopie w tamte kraje zanieśli, mają w niej słowa bardzo krotkie, jedno albo dwojskładne, i to bardzo mało liter mające, jako można widzieć w rozmowach Brazylijskich, od Leryussa spisanych.

Litera w, która się kładzie przed imionami, raz sama, drugi raz z literą e złączona bywa [...] Spytałby kto, czemu też nie mówię: we lesie, we mieście, we Warszawie?

P. Z czego się składają słowa? O. Z syllab. P. A syllaba z czego? O. Z liter. P. Wielorakie są litery?

P. Co i ktore są litery wspołbrzmiące? O. Wspołbrzmiące litery są ktore w wymawianiu zdają się łączyć z głośnemi, i tak brzmią, jak gdyby dwie liter było. Gdy bowiem wymawiam nap. literę: b, zdaje się, jak bym mowił razem z literą głośną e, tak: be. Toż samo wydaje się w inszych, a takie są wszystkie procz głośnych i h, co jest raczej aspiratio czyli tchnienie, a nie litera.

O dobrym wymawianiu liter. Wymawianie liter głośnych. P. Czy jednakowo zawsze każda litera w Polskim Języku wymawia się?

Sylaba składa się z jednej lub więcej liter razem wymawiających się, np. O-po-wia-dacz. Litery są znaki potrzebne do formowania sylab i słow.

Litery są dwojakie, Wokale i Konsony.

Konson jest siedmnaście, to jest wszystkie litery procz wokal i litery h, która się nazywa aspiratio.

NIektore Litery Polskie jednostajnie zawsze brzmią, niektóre zaś dwojako i trojako w wymawianiu rożnią się według rożności znakow sobie przydanych, jako z, ż, ź.

Litera Ї. wymawia się tak jak, И.

Dzielą się Rossyjskie Litery na Samobrzmiące (Vocales), Zgodnobrzmiące (Consonantes) i Nieme (Mutae).

Podział liter na samogłoski i spółgłoski. W alfabecie 8. głosek a, ą, e, ę, i, y, o, u, zowiemy samogłoskami, że malują sam głos mniejszym lub większym otworem krtani i ust uczyniony [...].

Litery od znaczenia głosu nazwane głoskami, jak są w pisaniu rozmaite, tak rozmaicie brzmieć muszą i pojedyńcze w abecadle i złożone w słowach.

We wszystkich mowach wymawianie litery n, stosuje się do organu następującéj spółgłoski; w niemieckim litera n inaczéj się wymawia w wyrazie Enge, a inaczéj w Ende. Cóż dopiero mówić o polskim n, ń. Pismo Samskrytskie ma do odcieniowania delikatnych różnić w wymawianiu litery n, oddzielne postacie.

Jest podobieństwem do prawdy, iż głoska इ ng', w tymże jest wypadku, co i w angielskiém ng, w wyrazach jak song, gdzie litera g zaledwo daje się słyszéć.

Upada także główny zarzut Felińskiego, że ta litera jest przykrą i nieprzyjemną dla ucha.

Paragrafy 1. o Głoskach i ich podziale. Podział liter na samogłoski i spółgłoski, tychże brzmienie za pomocą samogłosek, tych zaś samych przez się.

Słowo składa się z głosek (liter), połączonych w zgłoski (sylaby).

Podwajanie głosek. Podwajamy litery tylko wtedy, gdy obie wyraźnie z osobna wymawiamy.

PISOWNIA. (ПРАВОПИСАНIЕ.) Pisownia wskazuje użycie w piśmie liter i znaków przestankowych. [...] Litery w piśmie polskiém używane są następne: a, ą [...] z, ź, ż. Każda z nich ma dwojaką postać: większą (большія или прописныя буквы) A , B, C, Cz, i t. d. i mniejszą (малыя или строчныя буквы) a, b, c, cz, i t. d. Litery dzielą się na samogłoski (гласныя буквы) i spółgłoski (согласныя буквы).

Organ mowy pod względem jéj brzmienia, jest jakoby muzyczném narzędziem, które za prostym naciskiem muskułów dechowych wydaje z siebie różnego głosu i mocy dźwięki, głoski, littery, jakoby pojedyncze gammowe tony, posłużyć mające woli człowieka.

Litera w mowie, podobnie jak nuta w śpiewie ma wyobrażać głos pojedynczy, osobny, czyli głoskę.

Litera w mowie, podobnie jak nuta w śpiewie ma wyobrażać głos pojedynczy, osobny, czyli głoskę.

Samogłoska jest to litera, która się wymawia samym tylko głosem, więc wydaje brzmienie pojedyncze. [...] Spółgłoska jest to litera, do wymówienia któréj potrzeba użyć nie tylko głosu, ale jeszcze i narzędzi mownych, jakiemi są: wargi, podniebienie, język, gardło, i dlatego wydają one brzmienie złożone.

Mowa nasza składa się ze zdań [...] Każde zdanie składa się z wyrazów, a każdy wyraz z głosek czyli liter, np. wyraz „matka” składa się z głosek: m, a, t, k, a. Bóg z głosek B, ó, g.

Podług tego naukę gramatyki polskiej dzielimy na trzy części. – Część pierwsza obejmuje prawidła tyczące się głosek czyli liter; część ta nazywa się głosownią. – Część druga obejmuje prawidła tyczące się wyrazów; część ta nazywa się nauką o odmianach lub formach. – Część trzecia obejmuje prawidła tyczące się budowy zdań; część ta nazywa się składnią.

Zgłoski czyli syllaby składają się z liter, czyli głosek: T-o, d-z-i-e, c-k-o, u, c-z-y, s-i-ę, d-o, b-r-z-e.

Samogłoska jest to litera, która wydaje dźwięk pojedynczy, dźwięk sam jeden bez pomocy innej głoski. P. Które głoski są głównemi samogłoskami. O Głównemi samogłoskami są: a, e, i, o, u, y.

Łaciński klasyczny djalekt, jak wiadomo, utworzył się niegdyś na podstawach zbliżonych do greckiego, i który panował nad światem, pięknością i gładkością liter łatwością do nauczenia się, celuje i dotąd w całej Europie, w dziełach klasycznych, naukowych liturgicznych, chociaż nie należy do żyjących djalektów.

Mieszanina, tych samych liter, raz mocnemi, drugi raz twardemi nazywanie, to już miękkiemi, jest niedorzecznością niepojętą.

Litery: a, e, i, o, u, y nazywamy samogłoskami, a wszystkie inne spółgłoskami.

[...] literę y nazywają yi ̯, a przy sylabizowaniu słyszy się myi ̯ syi ̯.

Podobnie postępował i J. Januszowski, u którego pojawia się litera, wokalisz, dyftong, neologizm litera consonans — konsonans, syllaba, accentus — akcent.

Jedynie połowicznie, mimo że nawet ze względu na swe przeznaczenie pisana po polsku, załatwiała tę sprawę ortografia S. Murzynowskiego, posługując się co prawda wyłącznie pożyczkami, jak litera, stanowiącymi jednak na gruncie polskim neologizmy, jak litera vocalis — wokalisz, syllaba — syllaba.