terminów gramatycznych online
litera przez się brzmiąca
Język: polski
- II. Początki polskiej terminologii gramatycznej. Od Odrodzenia do czasów saskich: Kor/1961
- Literae: Cell/1725
- O literách włoskich i wymowieniu ich: Sty/1675
- O ortografii francuskiej: Mal/1700
- Pierwsza część (O pronuncjacjej albo wymawianiu liter i sylab francuskich, O dyftongach francuskich, O apostrofach i akcentach): Duch/1699
- Traktat II. O częściach dyskursu: Dąb/1759
- Wstęp do Gramatyki: SzyGram/1767
Samogłoska
Cytaty
Między temi literámi są pięć, sáme przez się brzmiące, ktore łácinicy názywáją (Vocales) i tyle termináciy, to jest skończenia słow.
Wokałámi názywáć będziemy te litery, sáme przez się brzmiące, bez ktorych żadnego słowá wymowić nie możemy.
Litery dzielą się w same przez się brzmiące, co się zowią po łácinie vocales, á w te co bywszy złączone z inszą literą brzmięnie wydáją, á zowią się po łácinie consonantes.
Litery same przez się brzmiące álbo vocales te są a, e, i, o, u.
S, kiedy jest między dwiemá literámi same przez się brzmiącemi, brzmi jáko z, v. g. [...] hésiter, błąkáć [...]. Kiedy záś dwoiste Ss, jest między literámi, przez się brzmiącemi, brzmi jákoby jedno tylko było s. v. g. essayer, probowáć.
Âme, Duszá, ma swoj ártikuł la. Esprit, rozum, duch, ma ártikuł le. ále że te litery a, i e giną przed temi nástępującemi, to tedy się tylko pisze l'âme, l'esprit. i ták w inszych słowách ktore się záczynáją literą przez się brzmiącą.
Wokále ták názwáné z łáciny, to jest przes się brzmiącé, álbo swoj własny głos májącé są te sześć, a e i o u y [...].
LITERAE. Litery, w łácińskim Języku, są też sáme Ktore i u Polakow, wyjąwszy w, y ł: Ktorego łácinnicy nie máją, i, K: ktorego rzadko zázywáją. [...] Dzielą się, ná Vocales, przez się: Sámobrzmiące, A. E. I. O. V. do ktorych też należy, Y, w Słowách z Grecczyzny pochodzących; i ná Consonantes, Wspołbrzmiące, jákowe są inne wszystkie.
Też imiona na eau się terminujące, kiedy następuje imie istotne męskiego rodzaju zaczynające się literą przez się brzmiącą, álbo też literą h, kiedy same h nie jest literą consonans, to się eau przemienia na el.
P. Wielorakie są litery? O. Dwojakie; przez się brzmiące i współbrzmiące. P. Co i ktore są litery przez się brzmiące? O. Te, co w wymawianiu same przez się bez pomocy drugich głos wydają, a te są: a, e, i Łacińskie, o, u, y Greckie. Do ktorych w Polskim języku przydają się jeszcze dwie od tamtych pochodzące: ę i ą.
Zupełnie inaczej wygląda ona w gramatyce włoszczyzny A. Styli [...].
Terminologia. Litera vocalis e, i — litera sama przez się brzmiąca, wokał(a) cienka, subtelna, a, o, u — rubsza, mią(ż)sza, consonans muta — spół brzmiąca, konsonans, konsona (s. 224) niema, lenis — cienka (s. 9—10), fortis — ruba; syllaba — syllaba, accentus — akcent.
Nie spełniała tych postulatów nie w tym zresztą celu wydana gramatyka F. Menińskiego. Zrealizował je dopiero F. D. Duchênebillot.
Terminologia. Litera vocalis — litera (sama, s. 10) przez się brzmiąca, wokal (s. 5), diphthongus — dyftong, consonans — ta, co bywszy złączona z inszą literą brzmienie wydaje, co wespół z drugą literą brzmi, konsonans (s. 7); syllaba — syllaba, accentus — akcent.
Przeprowadzona jej krytyka w stosunku do Duchênebillota budzi ciekawość, jak wyglądała ona u samego Malickiego, bo każe się spodziewać u niego i pod tym względem szeregu zmian.
Terminologia. Litera vocalis — wokala, przez się brzmiąca, swój własny głos mająca, diphthongus — dyftong, consonans — konsona, konsonans, współbrzmiąca muta; syllaba — syllaba, accentus — akcent.