vocalis

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Park/1440 (ok.)
• Zab/1514–1515/1518
• Stat/1568
• KochOrt/1592
• Mora/1592
• UrsMeth/1592 (1998)
• Jan/1594
• Vol/1612
• Kn/1643 (I wyd. 1621)
• Kn/1644 (I wyd. 1626)
• Men/1649
• Sty/1675
• Duch/1699
• Cell/1725
• Klecz/1767
• Fook/1768
• Lub/1778
• Szum/1809
• Gddk/1816
• Prz/1816
• Mał/1863
• Mał/1879
• Rozw/1923
• Gaert/1927

Primo namque cum Latini quinque vocalibus contenti sunt, Poloni [autem] sextam ø adiciunt, nec sine ea illud ideoma scribi potest.

Antiqui autem Poloni dictionum differentiam facere volentes sex vocalibus, et septima graeca usi sunt, quarum longas geminabant, breves simplicibus pingebant figuris.

Licet ergo apud latinos est superflua, nobis tamen Polonis in quantum sit consona est necessaria, quae poni solet consona alia precedente et sequente vocali in eadem sillaba, ut syȧ, id est se, swyȧti, id est sanctus et huiusmodi.

G semper profertur uno modo ante omnes vocales sicut ab Italis pronunciatur ante a, o et u.

I Dwojáko/ naprzod jáko vocalis, kiedy mowiem nic inszego: potym jáko consonans, Jádam/ Jan/ Jendrzej.

V dwojáko, Vocalis łuská, consonans wagi, Wálenty.

Vocalis, id est litera Głośnik. Consonans wspołgłośnik. Wiśniewska 1998, 65: Gramatyka. W podręczniku znajdujemy terminy: czas 122, ćcionka (litera) 121, droga (methodus) 151, dwugłośnik (dyphtongus) 127, imię 141, głośnik (vocalis) 310, kropka, punkt 127, odmiana (paradigma) 194, osoba 141, oznaczenie 193, postać, wid (species) 84, prawidła (canon) 143, przedłogi (praepositio) 185, przymiot, przypadek (accidens) 175, rod, rodzaj (genus) 172, słowo (dictio) 144, sposob, prawidło (canon) 184, wspułgłośnik (consonans) 310, zbieranka, złoż (sylaba) B 147.

Więc gg, hoggi, ch, cocchi, occhi, etc. áż i apostrophum, którym vocalis przy wokaliszu elidują, i insze rzeczy, nád czym sie mnie tu ná ten czás báwić, non est instituti mei.

V apud Polonos consonantis naturam nunquam induit, sed vocalis semper manet, etiamsi alia sequatur vocalis, ut uydę/evado.

Brzmiący, Sŏnōrus Tibul. Virg. [...] Vocalis, subst. aut Vocalis litera, adiect. Cicer. Quintil. Brzmienie, dźwięk przéz się mająca. Resonus, Ovid. resonabilis, idem. Sonabilis: sistrum sonabile, Idem. | Sonans Virg. Ovid.| Consonans. Cicer. Consonantiora, grandiora, leniora in oratione, s. verba. Tinnŭlus Quint. Catulus. ὁ ἔυηχος [ho éuēchos], ἠχήεις, [ἠχή]εντος [ēchḗeis, ēchḗentos]. ἠχετικὸς [ēchetikòs], εὔηχητος [euḗchētos], φωνιτικὸς [phōnitikòs], ἔυφωνος [éuphōnos].

Hae omnes literae molles seu accentu notatae hoc peculiaris habent, quod non admittant post se nullam vocalem nisi mediante i, quod i coalescit in unam syllabam cum sequente vocali et praecedente consonante.

U consonantis naturam numquam induit, sed vocalis semper manet.

Między temi literámi są pięć, same przez się brzmiące, ktore łácinnicy názywáją (Vocales) i tyle termináciy, to jest skończenia słow.

Ci też w niektorych słowách ucináją ostátnią Vocalem czyniąc przykre wymowienie uciętych słow jáko Mi Scriu' Miásto io Scrivo Piszę.

Artykuł La, tá, opuszcza też wokał gdy po nim słowo, lub Vocalem, lub literą H, się záczynáć będzie.

Nadto złożenie słow z liter, ma rożną moc w sobie. Dla tego niektore są miętkie i łagodne. Insze zaś są męskie, żywe, i twarde, ktore do mow ostrzejszych, jako to Obozowych, lub oskarżających mieszać się zwykły: Takie są z liter głośnych (vocales) A. O. ktore otwartemi wymawiamy ustami. Do ktorych gdy się przyłączą r. z. ł. p. etc. ostre brzmienie czynią.

Dzielą się Rossyjskie Litery na Samobrzmiące (Vocales), Zgodno-brzmiące (Consonantes) i Nieme (Mutae).

Na ile głównych i niższych, gatunków dzielą się głoski i głosy polskie? — Jak się wymawiają one w wyrazach? i po których się pisze i, j , y?

Wszystkie głosy polskie dzielą się na dwa główne gatunki: na samogłoski (Vocales) i spółgłoski (Consonantes).

Samogłoska, Vocalis.

Co do ogulnego podziału naszych pierwotowych bukw Abecadłowych, w liczbie 24 tu uszykowanych, następujące 6 zową się zwyczajnie Samogłoskami (Vocales) dlatego, iż się tylko te sześć wygłaszają na ucho same przez się, bez pomocy drugich, i one same, jakoby na cieńszyj lub grubszyj strunie przez języczące usta wyderzane, czy pojedynczo, w tonie rzadkim i jasnopełnym, czy łącznie, z przysadzonemi do nich Społgłoskami, w tonie gęstym i ciemno pełnym, wyrażają brzmienia wszelkiej złogi słow w czytaniu i w mowie, a nawet same, wyosobnione, przez się stanowią słowa jednozłogowe, okrom ostatniej Y, która tylko w Imionach obcych i tych samowłasnych może stanowić złogę, odgradzając się od Samogłoski następująccy, zaczynającej drugą złogę przez Społgłoskę J, np. [...] Rodzina Yjorkow.

Litera. Głoska. Vocalis. Samogłoska. Notata. Kreskowanie. Diphtongus. Dwugłoska. Consonans. Społgłoska.

Samogłoski (vocales) są te, które się wymawiają bez pomocy żadnego szczególnego narzędzia, służącego nam do mówienia, jakiém np. jest język, wargi, zęby; a zatem które się wymawiają przez samo tylko większe lub mniejsze otworzenie gęby i wydanie głosu z siebie, np. a, u, i, e, itd.

Cały zasób wymienionych powyżéj głosek abecadła naszego rozpada się na dwa główne działy: na samogłoski i na spółgłoski (vocales — consonantes).

W polskim języku pełnogłoski (vocales, samogłoski) prawie wszystkie istnieją jako osobne wyrazy, ale tylko jako partykuły: a e i u o, nawet y jako wykrzyknik; inne głoski wyjątkowo, i także tylko jako partykuły: z (s), w itp.

Głoski są bardzo rozmaite co do rozwartości narządu mownego przy ich wymawianiu, a także co do innych cech charakterystycznych, a stąd podziały na samogłoski (vocales), sonorne, spiranty i zwarte, na dźwięczne i głuche, ustne i nosowe itd.; a ich ewolucja bezpośrednio jest także od tego zależna.

Zatem i y przed j + vocalis nie były dawniej równe zwykłym pełnogłoskom, objaw znany i z innych języków słowiańskich.

★Samogłoski (pełnogłoski, vocales) dzielą się: a) ze względu na iloczas na ★długie (longae), ★krótkie (breves) i zredukowane.

Vocalis, p. samogłoski.