Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

czas przeszły złożony

Hasło w cytatach: czasy złożone przeszłe, złożony czas przeszły
Język: polski
Geneza: z języka łacińskiego
Dział: Fleksja (współcześnie)
  • Koniugacja (Końcowki osobowe, System koniugacyjny...Aoryst. Imperfekt ... Strona bierna. Inne formy złożone): Łoś III/1927
  • O posiłkowych częściach mowy: Lub/1778
... Definicja współczesna

W językach nowożytnych - najczęściej czas wyrażany za pomocą imiesłowu biernego czasu przeszłego w połączeniu z formą osobową czasownika znaczącego "mieć"

Cytaty

Od [czasów] złożonych przeszłych, które się w § 322. § 334, pokazały, ucześnictwa nie pochodzą, od рассидѣлся, zasiedział się, рассидѣвшïйся, od доелся dojadł się, доевшїйся, cale dzikie.

[Отъ сложенныхъ прошедшихъ, что въ § 404, 415 показаны, причастїя не производятся отъ рассидѣлся, рассидѣвшїйся, отъ доелся, доевшїйся, весьма странны. Łomonosow, 1757, § 448. ]

§ 517. Formę jeść najwcześniej spotykamy w Kazaniach świętokrzyskich: jeść jako kłodnik b v, jeść prawda c r [...], obok zwykłej formy jest; w fragmencie Łopacińskiego tak samo [...], przytem w funkcji orzeczenia lub spójki, oraz jako składowa część czasu przeszłego złożonego: uśmierzył jeść, obiniono jeść, druga rzecz jeść [...].

Enklityczne formy osoby 3 l. poj. i mn. mogą ulegać elipsie, t. j. być zamilczane w mowie, opuszczane w piśmie, co stało się normą w dzisiejszych formach złożonego czasu przeszłego.

Czas przeszły złożony.

§ 598. Czas przeszły złożony nosi zwykle w gramatykach nazwę perfectum, choć tworzy się zarówno od dokonanych, jako też i od niedokonanych czasowników. Składa się on z imiesłowu na i z form czasu teraźniejszego czasownika „posiłkowego" (verbum substantivum) jeśm, jako formy enklitycznej (p. § 509).