terminów gramatycznych online
czas złożony
Język: polski
- Cz. II. O słowach osobno wziętych: Gddk/1816
- Czasowanie słów foremnych: Czep/1871–1872
- Części mowy: ZwO/1924
- Część trzecia. Czasowniki: Lor/1907
- Fleksja czyli nauka o odmianach: Kr/1897
- Fleksja czyli nauka o odmianach, albo odmiennia: Kr/1917
- Koniugacja (Końcowki osobowe, System koniugacyjny...Aoryst. Imperfekt ... Strona bierna. Inne formy złożone): Łoś III/1927
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- O czynosłowie: Nał/1774
- O zgadzaniu części mowy: Gott/1787
- Składnia: Kon/1920
- Słownik, cz. I (A - O): SWil/1861
- Słownik, t. 1: A-G: SW/1900-1927
- Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
- Znamiona czasowe i trybowe: Trz/1865
Cytaty
P. Jak się dzielą Czasy jakiego Czynosłowa, biorąc je tylko podług ich wyrazow? O. Dzielą się na Czasy Jednostajne (temps simples), i na Czasy Złożone, (temps composés.)
P. Co to są Czasy Złożone? O. Są to Czasy, ktore się sposobią zawsze, z jakiem Jednostajnym Czasem Czynosłowa Pomocnego avoir, albo être.
Wiedzieć potrzeba, że w Języku Niemieckim dwoiakie są Czasy. Jedne nazywaią się Niezłożone, a drugie Złożone. Niezłożone Czasy są: Teraźnieyszy y Niedokonany. Złożone zaś są, którym się dodaie Słowo Posiłkowe, iakoto: Czas Dokonany, Zaprzeszły y Przyszły.
Słowa [...], w których Czasy Złożone nie składają się z słowa Avoir.
[Verbum tempora] Composita. [Słow czasy] Złożone.
Czas, u, lm. y, m. [...] 7) = gram. Czas i Czasy; odmiana słów podług czasu. Czas teraźniéjszy, przeszły, przyszły. Czasy pierwotne. Czasy złożone.
[…] Polskie czasowniki mają tylko jeden czas niezłożony tj. teraźniejszy, inne czasy są złożone.
[…] Czasownik być odmienia się nieprawidelnie, i służy jako posiłkowy do odmieniania czasów złożonych […].
Znamieniem czasu jest albo sam pierwiastek czysty, stężały lub podwojony z pewnymi dodatkami lub bez nich, i takie czasy zowią się pojedyńcze; albo wyraża się czas osobnym pierwiastkiem as (być), a urobione tym sposobem czasy zowią się złożone.
Złożonymi czasami są: a) aoryst złożony zwykle piérwszym czyli słabym zwany, b) czas przyszły (futurum).
[…] W słowach zaimkowych się w czasach złożonych kładzie się pośrodku […].
Czasy opisowe albo złożone.
§ 271. Czas przeszły. W dawnej polszczyźnie istniała forma czasu przeszłego opisowa, złożona z imiesłowu przeszłego czynnego na ł, ła, ło i form czasu teraźniejszego słowa posiłkowego być, to jest form: jeśm, jeś, jest, jeśwa, jeśta, jeśmy, jeście, są.
Czas, u, lm. y [...] 13. gram. rodzaj formy czasownikowej: C. teraźniejszy, zaprzeszły, przeszły, dokonany, niedokonany, pierwotny, pochodny, prosty, złożony, główny, historyczny. ♰ Nieniejszy C. = praesans. ♰ Będący C. = futurym. ♰ Minęły niezupełny C. = imperfectum. ♰ Minęły zupełny czas = perfectum. C. co ś. już dawno stał = plusquamperfectum. Henr.
Oprócz czasów prostych posiada język portugalski niektóre formy czasów złożonych.
1). Czas teraźniejszy czasowników têr lub haver z imiesłowem tworzy czas niedawno dokonany; na prz.: tenho achado (znalazłem), tens vendido (sprzedałeś), tem visto (widział) [...].
Prócz tego do osnowy bezokolicznika należą wszystkie czasy opisowe albo złożone (np. mówił-em, zrobił-eś, będzie czytał,...), gdyż do ich utworzenia wchodzi imiesłów czynny czasu przeszłego (na -ł).
Orzeczenie czasownikowe zgadza się z podmiotem w osobie i liczbie. Jeżeli zaś jest użyte w czasie przeszłym, w innym jakim czasie złożonym lub w trybie warunkowym, to zgadza się z podmiotem także i w rodzaju.
Każdy tryb ma swoje czasy — tempos, które mogą być pojedyńcze — simples: eu cantei (śpiewałem); i złożone — compostos: eu tenho cantado (śpiewałem).
Imiesłów ten służy wyłącznie do tworzenia czasów złożonych.