imię osobowe (męskie)

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Łaz/1861
• Mał/1879
• Kr/1897
• Kr/1917
• Łoś II/1925
• Łoś III/1927

Końcówka rzeczowa w imionach osób męskich. [...] Imiona osób przybierają także końcówkę rzeczową, tj. po twardej spółgłosce y (po g, k, zaś i), po miękkiéj e; są to właściwie stare końcówki 4go p. l. m. spólne tak imionom osób, jako i rzeczy, które z 4go p. przeszły do 1go, np. pany, szpiegi, rolniki [...].

Tylko ksiądz i wszystkie zakończone na ec, jeżeli to są osobowe lub też zwierzęce imiona, formują jak gdyby należały do pierwszego wzorca, Vty przyp. na e: księże, ojcze, kupcze, głupcze, szewcze.

Dzisiaj z końcówką -owie używają się tylko formy imion osobowych męskich, oznaczających urzędy, godności, pokrewieństwo, oraz nazwiska rodowe i imiona narodów przeważnie starożytnych; np. panowie, bogowie, królowie.

W nowszym języku biernik licz. mnog., gdy się odnosi do imion osobowych męskich, wyraża się formą dopełniacza: ich, nich; np. widzę ich, liczę na nich (kupców, sąsiadów); we wszystkich innych razach na 3 rodzaje służą formy je, nie.

Biernik liczby mnogiej przymiotników, odnoszących się do imion osobowych męskich, równy jest dopełniaczowi, np. mamy dobrych uczniów, wielkich pisarzów, znakomitych wodzów; formy zaś biernika, odnoszące się do wszystkich innych imion, są równe mianownikowi, to jest kończą się na e, np. widzimy piękne konie, ogrody, ubogie kobiety, stare dęby, wesołe dzieci, orle skrzydła itp.

Suf. -'ęta z prasł. -ęta w licznych dawnych męskich imionach osobowych: Borzęta, Czajęta, Dobrzęta, Łowięta, Mirzęta, Radzięta, Sobięta, Cieszęta, Wilczęta w bulli 1136 r., [...].

§ 323. Taż sama forma dwa, oba, obadwa używała się w Ac. także przy imionach osobowych męskich: żeś te zacne dwa Polaki wystawił Orzech. 106, niemiło im było na one dwa bracią Leop. Mat. 20, 24; [...].