terminów gramatycznych online
wyrazek
Język: polski
Cytaty
Przyimek. – Spójnik. – Partykuła. (wyrazek). – Wykrzyknik.
Partykuły czyli wyrazki: -kolwiek, -bądź, -ś, -li, -ż ... (ktokolwiek, ktobądź, ktoś, znasz-li, ciż.
Partykuły (wyrazki) są to wyrazy, które albo silniej podkreślają lub wskazują na pewne zabarwienie znaczeniowe lub uczuciowe, jakie mówiący nadaje wyrazom samodzielnym. [...] Partykuły no, że wzmacniają lub łagodzą (zależnie od tonu, w jakim jest wygłaszane wypowiedzenie) rozkaz lub życzenie: chodźże! dajże!. Partykuły czy, li nadają wypowiedzeniu charakter pytania, nap. Znasz-li ten kraj?.
Wyrazki nadają samodzielnym wyrazom pewien odcień znaczeniowy lub uczuciowy n. p. li (tylko).
II. Wyrazy jako całości ze względu na znaczenie (części mowy): A. Wyrazy ★samodzielne: 1. imiona (nomina): a) ★rzeczownik (substantivum), b) ★przymiotnik (adiectivum), c) ★liczebnik (numerale); [...] B. Wyrazy ★niesamodzielne: 1) ★przyimek (praepositio); 2) ★spójnik (coniunctio); 3) ★wyrazki, ★partykuły.
Partykuła ż IV, CMs. -ule 1. jęz. «nieodmienna część mowy spełniająca w zdaniu rolę wyrazu pomocniczego (przez podkreślanie, wzmacnianie, osąd), np. no, bądź, li, by, że»: Znamieniem trybu przypuszczającego jest partykuła by występująca po imiesłowie przeszłym. DOR. Gram. I, 265. Partykuły (wyrazki) są to wyrazy, które albo silniej podkreślają treść wyrazów, albo wskazują na pewne zabarwienie znaczeniowe lub uczuciowe, jakie mówiący nadaje wyrazom. SZOBER Gram. 97. Partykuła nadaje członowi zdania, z którym stoi w związku, pewien odcień uczuciowy, wzmacnia go lub łagodzi, wskutek czego partykuła, nazywana zwykle emfatyczną, zbliża się do znaczenia wykrzyknika. ŁOŚ Krótka 231. [...] // SWil. <łc. particula = cząstka>.
Mowa ż IV, CMs. mowie, lm D. mów 1. «zasób wyrazów, wyrażeń, zwrotów i form używanych w celu porozumiewania się» a) «przez członków jednego narodu, społeczeństwa»: [...] ∆ Część mowy «klasa wyrazów wyodrębniona na zasadzie ich właściwości fleksyjnych, syntaktycznych znaczeniowych»: Pierwsze pięć części mowy (rzeczowniki, zaimki, przymiotniki, liczebniki i czasowniki) mogą odmieniać swoją postać, czyli formę [...] więc nazywamy je częściami mowy odmiennymi. Inne zachowują zawsze jednakową postać (przysłówki, przyimki, spójniki, wykrzykniki i wyrazki), nazywają się przeto częściami mowy nieodmiennymi. LEHR Gram. 41. [...] b) «przez mieszkańców pewnego regionu, przez osoby należące do pewnego środowiska; charakterystyczny dla pewnej epoki; uzależniony od sytuacji i charakteru wypowiedzi». [...] // L.
Wyrazek m III, D. ~zka jęz. «nieodmienna część mowy spełniająca w zdaniu rolę wyrazu pomocniczego (przez podkreślanie, wzmacnianie); partykuła»: Wyrazy: -że, -li to wyrazki albo partykuły. WIECZ. Gram. VIII, 78.
Z chwilą uzyskania niepodległości i organizowania na nowo szkolnictwa polskiego przystępując do nauczania języka ojczystego językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej [...].
Semantyka [...]; zaimek odpowiednikowy, osobowy, zwrotny, wskazujący, nieokreślony, przysłowny, czasownik (nie)przechodni, przysłówek liczebnikowy, zaimkowy; partykuła, wyrazek.