część mowy nieodmienna

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Mora/1592
• Kop/1778
• Kop/1785
• DwBg/1813
• SkorM/1816
• Kop/1817
• Jak/1823
• Bor/1830
• Rozp/1830
• Desz/1846
• Such/1849
• Szt/1854
• Morz/1857
• SWil/1861
• Mał/1863
• Trz/1865
• Malin/1869
• Kam/1870
• Czep/1871–1872
• Lerc/1877
• Mał/1879
• Malecz/1882
• Oż/1883
• Jes/1886
• Kr/1897
• Kras/1897
• SW/1900-1927
• Lor/1907
• Kr/1917
• Kon/1920
• Król/1922
• Szob/1923
• Dor/1958–1969

Poczynamy od niéodmiennych części mowy, jáko łátwiéjszych, i pospolicié przed odmiennymi wyrázámi kładących się.

Naukę dziecinną o piérwszym szeregu wyrazów, to jest o cztérech Częściach Mowy nieodmiénnych, we cztérech paragrafach zamykamy [...]

Ośm części mowy Samskrytu dzielą się tak jak Sławiańskie i łacińskie, na dwa główne szeregi, to jest: nieodmienne, których jest cztery [...].

Indostanie rzeczowniki, przymiotniki, Zaimki, Imiesłowy, łącznie z wszystkiemi nieodmiennemi częściami mowy, ogólnym wyrazem (Shobdo) nazywają.

1. Wyrazy tego przykładu na ośm kolumn podzielone, z których każda má u dołu nazwisko własné, a połowa kolumn jedna, zamyká części odmienne, drugá nieodmienne.

W założeniu [...] prawie nie masz dwu części mowy, czy odmiennych, czy nieodmiennych, któreby się jedna z drugą nie schodziły.

Mowa ludzka składa się z wyrazów. Wyrazy dzielą się na części mowy, a te są odmienne i nieodmienne. Odmienne 1. Rzeczownik [...] 2. Przymiotnik [....] 3. Zaimek [...] 4. Liczbownik [...] 5. Słowo [...] Imiosłów [...] 7. Przysłówek odmienny: pięknie, piękniej, najpiękniej, nieodmienny: nader, jeszcze, zgoła, Nieodmienne 8. Przyimek [...] 9. Spojnik [...], 10. Wykrzyknik.

Z tych wszystkich części mowy wykrzyknik, przyimek i spojnik nazywają się w naszym języku nieodmiennemi, reszta zaś odmiennemi, ponieważ stosownie do względów myśli końcowym odmianom podlegają.

Następne trzy doby twórczego Słowa. – Części mowy nieodmienne.

Przysłówek, wka, lm. wki, m. gram. ogólna nazwa wyrazów, zaliczonych do jednéj z nieodmiennych części mowy, noszącéj to nazwanie. Pod względem znaczenia wewnętrznego, przysłówki dzielą się następnie: a) na służące do wyrażenia pytania, np. gdzie? kiedy? jak? b) do wyrażenia twierdzenia, np. tak, zaiste, niewątpliwie, zapewnie; c) przeczenia, np. bynajmniéj, inaczéj, przeciwnie; d) czasu, np. dziś, teraz, zawsze, zaraz, nigdy; e) miejsca, np. tu, tam, wszędzie, nigdzie; f) przymiotu albo sposobu czynności, stanu, np. pięknie, dobrze, źle, skrycie, otwarcie, ogólnie, szczegółowie, szeroko, wązko, długo, krótko; g) stopnia przymiotu, np. dostatecznie, arcy, bardzo, wielce; h) ilości wielkiéj lub małéj ogólnie, np. dużo, sporo, wiele, mało. Przysłówki jedne są całkiem nieodmienne, jak wyrażające pytanie, twierdzenie, przeczenie, miéjsce; inne odmieniają się przez stopnie, jak wyrażające przymiot, sposób czynności i niektóre stopień przymiotu (bardzo, bardziéj); inne wyrażające ilość, oprócz odmiany niektórych przez stopnie, biorą się często za rzeczowniki liczebne blm. rodz. n., odmieniają się przez przypadki i w zdaniach słowo musi od nich zależéć, np. bez mała, wśród wielu, niemało rzeczy zginęło, wielu członków przyszło do sali. Przysłówki wyrażające stopień przymiotu i ilość kładą się ze słowami, przymiotnikami, przysłówkami oznaczającemi przymiot i rzeczownikami; inne tylko ze słowami Znaczenie każdego w szczególności znajduje się na właściwém miejscu.

Spojnik, a, lm. i, m. gram. część mowy nieodmienna, spajająca wyrazy i całe zdania, oraz wyrażająca stosunek, w jakim te względem siebie, co do myśli, zostają.

ROZDZIAŁ VII. Partykuły. [...] W dokładny wywód znaczenia i funkcyj tych nieodmiennych części mowy, jako do pracy naszej nie należny, nie zapuszczamy się tutaj; przedstawimy tylko ich zewnętrzną czyli morfologiczną stronę.

IV. Zeszyt obejmie Słowotwórstwo i Spájanie Słowa, wráz ze słowotwórstwem części mowy nieodmiennnych.

Powiedz cz. odm. słowo [...] jak cz. nieodm. przysłówek [...]służącym imiesłów wzięty rzeczownie

W języku polskim części mowy jest dziesięć: istotnik, słowo, zaimek, przymiotnik, imiesłów, liczebnik, przysłówek, przyimek, spójnik, wykrzyknik. Istotnik (rzeczownik) przymiotnik i liczebnik mogą być nazwane w ogólności imieniem. Piérwsze sześć nazywają się odmiennemi, a ostatnie cztéry nieodmiennemi [...].

Dlatego pierwsze sześć części mowy nazywają się odmiennemi, że ulegają rozmaitym odmianom gramatycznym, i przez to zmieniają rozmaicie pierwotne swe zakończenie, pozostałe zaś cztery części mowy, są nieodmiennemi, gdyż nie ulegając żadnym odmianom gramatycznym, nie zmieniają nigdy swego zakończenia.

SPIS ROZDZIAŁÓW. [...] Części mowy odmienne. Rzeczownik [...] Przymiotnik [...] Liczebnik [...] Zaimek [...] Słowo [...] Imiesłów [....]. Części mowy nieodmienne. Przysłówek [...] Przyimek [...] Spójnik [...] Wykrzyknik [...].

Pyt. Ileż mamy części mowy w Mowopisowni polskiej (czyli gramatyce ?). Odp. Dzięsięć następnych, pierwsze z onych szesć są odmiennemi, a cztery ostatnie nie odmiennemi.

Z tych dziewięciu gromad, 5 gromad jest odmiennych, tj. podlegających różnym odmianom w użyciu i z tego powodu zowiemy je częściami mowy odmiennemi; pozostałe zaś gromady są częściami mowy niedmiennemi i tylko wtenczas mogą mieć jakiekolwiek znaczenie w mowie, kiedy je z innymi wyrazami łączymy.

W zastępstwie rzeczownika może jednak być podmiotem zaimek, przymiotnik, imiesłów, bezokolicznik, a nawet część mowy nieodmienna, rzeczownie wzięta.

Spójnik, a, lm. i [...] 2. gram. część mowy nieodmienna, służąca spajaniu zdań i wyrazów, do wyrażania ich stosunku między sobą: S[pójnik], conjunctio, pomaga innym wyrazom, aby jednę i zwięzłą czyniły mowę. Kopcz.

Wykrzykniki (interjeições) są części mowy nieodmienne, któremi wyrażamy nasz żal, radość, ból, smutek, przestrach i t. d. Na prz.:

ah! ha! (a! ha!) oh! (o!) [...].

Części mowy, oznaczające właściwości cech (Księżyc świeci blado) nazywają się: Przysłówki. Zaliczają się one do części mowy nieodmiennych i dzielą się na: przysłówki właściwe (pięknie, dobrze...) oznaczają bowiem właściwości cech dokładnie. Przysłówki, które niedokładnie oznaczają właściwości cech są: 2. zaimkowe [...] 3. liczebnikowe (jedynie, pierwej, jedno, jeno).

Mowa ż IV, CMs. mowie, lm D. mów 1. «zasób wyrazów, wyrażeń, zwrotów i form używanych w celu porozumiewania się» a) «przez członków jednego narodu, społeczeństwa»: [...] ∆ Część mowy «klasa wyrazów wyodrębniona na zasadzie ich właściwości fleksyjnych, syntaktycznych znaczeniowych»: Pierwsze pięć części mowy (rzeczowniki, zaimki, przymiotniki, liczebniki i czasowniki) mogą odmieniać swoją postać, czyli formę [...] więc nazywamy je częściami mowy odmiennymi. Inne zachowują zawsze jednakową postać (przysłówki, przyimki, spójniki, wykrzykniki i wyrazki), nazywają się przeto częściami mowy nieodmiennymi. LEHR Gram. 41. [...] b) «przez mieszkańców pewnego regionu, przez osoby należące do pewnego środowiska; charakterystyczny dla pewnej epoki; uzależniony od sytuacji i charakteru wypowiedzi». [...] // L.