terminów gramatycznych online
spółgłoska językowa
Język: polski
Cytaty
[...] do wydaniá spółgłosek, różné głosowego narzędziá części, szczególniéj prácują, a od tych części głosowégo narzędziá, spółgłoski biorą nazwisko, jako to zowią się
Wargowémi, labiales, b, f, m, p, w:
Zębowémi, dentales, c, d, t, n:
Językowémi, linguales, l, ł, r, s, z:
Gardłowémi, gutturales, g, k, q, x.
[...] od różnych zaś części narządu, które najbardziej na wybicie jakiej Spółgłoski wargowémi, zębowémi, językowémi, gardłowémi, przydechowémi (labiales, dentales, linguales, guturales, aspiratio) mianowanych [...]
Spółgłoski, czyli konsony: b c d f g h k l ł m n p r s t w x z. Z nich jedne są wargowe, jak oto: b f m p w, drugié zębowe: c d t n : trzecié językowé: l ł r s z : czwarté gardłowe: g k x. Do gardłowych należy dwoisty przydech, jedén starszy h, drugi mocniejszy ch [...]
Językowé spółgłoski, 2.
Język zatem ścieśniwszy sobie kanał, nie każdą z tych społgłosek może dogodnie wyrobić; to jest: nie każda społgłoska językowa może się połączyć z samogłoską i.
Językowe (n, l, r, d, dz, t).
[...] ष sza wymawia się jak Niemieckie sch (Polskie sza) i należy do szeregu językowych; [...].
Autor [Muczkowski] mówi (wydanie piérwsze w roku 1825 w §. ósmym) „Nadto dzielą się spółgłoski według organu, którym się wymawiają na: Wargowe: b, f, m, p, w, Podniebienne: c, d, dz, l, n, t, r, s, z. Gardłowe: ch, cz, dź, g, h, k, sz, ż.” W drugiém wydaniu z roku 1836, §. 15 mówi: „Spółgłoski ze względu na narzędzia mowne, któremi je urabiamy, dzielą się na: Wargowe: b, f, m, p, w. Językowe: c, d, dź, ł, 1, n. r, s, t, z. Gardłowe: cz, g, ch, h, k, dż, sz, ż.”
Spółgłoski dzielą się podług rozmaitości narzędzi, jak je organ mowy ułożył do ich wyrobienia, na cztery rodzaje: językowe, podniebieniowe, zębowe i wargowe. (…) Do pierwszego rodzaju, to jest językowych, należy najprzód spółgłoska j, która wychodzący głos gardłowy gruby y popchnięciem języka ku zębom zcieńcza czyli zmiękcza piskliwie, tudzież półgłoski l, ł, m, ń, które przez podłożenie języka ku podniebieniu brzmią głosem tępym.
Dwa są nárzędziá mówne ruchome: wargi i język; stąd wypływá główny podziáł spółgłosek na wargowe i językowe. Wargowemi są: b, p , v, f, m wszystkie zaś jinne spółgłoski są językowemi, które znowu dzielą się na podstawie nárzędzi nieruchomych, jakiemi są zęby, podniebienie i gardło [...].
[…] Nie ma w europejskich, a nástępnie w słowiańskich językach podniebiennych-chwilowych twardych, czyli piérwotnych spółgłosek, jakie się znajdują w Sanskrycie, które indyjscy gramatycy nazywali mózgowemi, a prof. Bopp językowemi […].
[…] Wszystkie te spółgłoski tak twarde, jak i odpowiedne im miękkie: d, dź; ł, l; n, ń; r, rz; s, ś; t, ć; z, ż, urabiamy językiem, i dla tego się zowią językowemi.
Według narzędzi mownych ruchomych, spółgłoski się dzielą na wargowe i językowe. […] Językowe, na podstawie narzędzi nieruchomych, w pobliżu których język działa, dzielą się na: zębowe, podniebienne i gardłowe.
Własność i odcienia spółgłosek polskich drobne.
d t językowe
Согласныя буквы по органамъ, употребляемымъ для ихъ произношенія, раздѣляются на: [...] 2. Язычныя (Językowe) – Твердыя: d, ł, n, r, s, t, z. Мягкія: dż, l, ń, rz, ś, ć, ż.
Dlatego przy powstawaniu np. spółgłosek językowych zwrócić należy uwagę na położenie języka względem innych narządów jamy ustnej.
Powiązane terminy
- spółgłoska mózgowa
- spółgłoski podniebienne
- współgłoska językowa
- cerebral
- linguale
- согласная язычная буква
- spółgłoska czysto-gardłowa
- *spółgłoska drgająco podniebienna gardłowa
- spółgłoska dźwięczno-przyciskowa
- spółgłoska gardłowo-dechowa
- spółgłoska językowo-płynna
- spółgłoska językowo-przyciskowa
- spółgłoska podniebienna płynna
- spółgłoska wargowo-bezdźwięczna
- spółgłoska wargowo-dźwięczna
- spółgłoska zębowo-przyciskowa
- spółgłoski wargowe