terminów gramatycznych online
klasa druga
Język: polski
- Część trzecia. Czasowniki: Lor/1907
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Fleksja: Król/1922
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1879
- Nauka o odmianie wyrazów: Szob/1923
- O Słowie: Malin/1869
- Odmienne części mowy: Lerc/1877
Cytaty
Prof. Mikłosicz ten szereg 3ci gromady 1éj zalicza do swej Iléj klasy i wywodzi niestosownie formy osobowe czasu teraźniejszego od temátu kończącego się na ną, zamiást wprost od tematu na n.
[…] Do 2éj klasy náleżą słowa pochodne, urobione w formach osobowych pogłosem n, w formach zaś bezosobowych pogłosem nę […].
Do drugiej klasy należą same słowa pochodne, tj. takie, których źródłosłów nie jest czystym pierwiastkiem, lecz połączonym z przyrostkiem n lub nę (ną). Wyraz bezokoliczny słów tej klasy kończy się na nąć.
II. klasa: Słowa dwutematowe, z tematem przybierającym w czasie teraźn. itd. przyrostek n, w bezokoliczniku zaś ną, np. dźwign-ę — dźwig-ną-ć.
II. Klasa
§. 269. Słowa z tematem, zakończonym w formach teraźniejszo-czasowych na przybrane n, w bezokolicznych zaś na nę, ną, np. dźwignę, dźwignąć.
Do 2-iej [klasy] należą czasowniki zakończone na er, na prz.: vender (sprzedawać), viver (żyć) [...].
Czasowniki podzielone są na 2 koniugacje. I -ę klasa 1. -ę -esz (temat zmienny) nios-ę niesi-esz, klasa 2. -ę -esz (temat niezmienny), pisz-ę, pisz-esz, klasa 3. -ę -isz (-ysz) nosz-ę, nos-isz, słysz-ę, słysz-ysz II -m działa-m, umie-m.
W konjugacji -ę - esz [...] W klasie drugiej temat czasu teraźniejszego kończy się przyrostkiem -ej-, temat czasu przeszłego - przyrostkiem -e- : -a-. Naprz. siwi-ej-ę : siwi-eć : siwi-a-ł.
U Słowińców nadto w kl. II występuje krótkość w imp. (w inf. nie) [...].
Prawdziwe wahanie mamy, zdaje się, tylko w drugiej klasie [...].
Czasowniki klasy drugiej, typ dźwignę, przedstawiają podobny stan rzeczy. Pnie ze zgłoską rdzenną akutową wykazywały oczywiście tak czy owak skrócenie i to jest powszechnie utrzymane.