Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rodzaj wszelki
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: rodzaje wszelkie, wszelki, wszelkie
Język: polski
Dział: Morfologia (współcześnie)

Cytaty

Don/1595, s. [6]

Jest nádto trzech rodzájow, ktore wszelkie mienią, jáko ten i tá i to szczęsne. Jest też Pospolite, to jest co zámieszány rodzaj jest rzeczon, jáko ten wrobl, tá orzeł, łáská, kániá.

Est praeterea trium generum, quod omne dicitur, ut hic et haec et hoc felix. Est Epicoenum, id est quod promiscuum genus dicitur, ut hic passer, haec aquila, mustella, milvus.

Don/1595, s. [27] ([27-28])

Rodzáju namiástkow wiele są? [...] Męski jáko kto. Niewieści jáko ktora. Oddzielny jáko ktore. Pospolite jáko jáki táki. Trzech rodzájow ktore wszelkie mowią, jáko ja ty swoj.

Genera pronominum quot sunt? Eadem fere quae et nominum. Masculinum ut quis. Foemininum ut quae. Neutrum ut quod. Commune ut qualis talis. Trium generum quod omne dicitur, ut ego tu sui.

Don/1595, s. [29]

Ja namiástek zámierzony, rodzáju wszelkiego, liczby jednej, wyobráżenia prostego, osoby pierwszej, spadku miánującego, ktory się skłánia ták. Ja mojego mię ode mnie.

EGo pronomen finitum, generis omnis, numeri singularis, figurae simplicis, personae primae, casus nominativi, quod declinabitur sic. Ego mei vel mis mihi me à me.

Don/1649, s. [7] Definicja

Est praeterea trium generum, quod Omne dicitur, ut hic et haec et hoc felix.

Jest nád to trzech rodzájow / ktore Wszelkie mienią/ jáko ten i tá i to szczęsne.

Don/1649, s. [22] ([22-23])

Genera pronominum quot sunt? Eadem ferè quae et nominum. Masculinum ut quis. Foemininum ut quae: Neutrum ut quod: Commune ut qualis talis: Trium generum quod Omne dicitur, ut ego tu sui. Rodzáju namiástkow wiele są? [...] Męski jáko kto. Niewieści jáko ktora: Oddzielny jáko ktore: Pospolite jáko jáki táki: Trzech rodzájow ktore Wszelkie mowią/ jáko ja ty swoj.

Don/1649, s. [23] ([23-24])

EGo pronomen finitum, generis omnis, numeri singularis, figurae simplicis, personae primae, casus nominativi, quod declinabitur sic. Ego mei vel mis mihi me à me. Ja namiástek zámierzony/ rodzáju wszelkiego/ liczby jednej/ wyobráżenia prostego/ osoby pierwszej/ spadku miánującego/ ktory się skłánia ták. Ja mojego mię ode mnie.

Gut/1668, s. 9

Das Geschlecht. Rodzay. (GENUS) Wie viel sind Geschlechter im Nennworte? Es sind ihr zwar Sechse in der Sprachkunst geseget, wir wollen aber allhier [...] nur vier [...] vornehmen. Als da sind: 1. Das Männliche (Masculinum) Męski als: Pan, der Herr. 2. Das Weibliche (Foemininum) Niewieści, als: Páni, die Frau. 3. Das Unbenamte (Neutrum) Oddzielny, als: Dźiecię, das Kind. 4. Das Allgemeine (Omne) Wszelki, so zu den Beyständigen Nennwörtern zugebrauchen ist, weil sie alle drey Geschlechtwörter in sich begreiffen, als: piękny Pan, ein schöner Herr. Piękna Páni, ein [sic] schöne Frau. Piękne dźiecię ein schönes Kind.

Gut/1669, s. 50-51

Wie viel sind Geschlechter der Nennwörter? Es finden sich derselben Sechs bey den Pohlen/ als: (1) Das Männliche [Masculinum] (Męski) als: Pan der Herr. (2) Das Weibliche [Foemininum] (Niewieśći) als: Páni die Frau (3) Das Unbenahmte [Neutrum] (oddzielny) als: Dziecię das Kind. (4) Das Gemeine [Commune] (Pospolity) als: Pijánicá der Säuffer oder Trunckenbold und die Säufferin. Gość der Gast/ und die Gästin. [...] (5) Das allgemeine Geschlecht [Omne] (Wszelki) so alle drey Geschlechtswörter in sich begreifft/ als: Ten der/ Tá die/ To das. [...] (6) Ist das vermengte Geschlecht/ [Epicoenum vel Dubium] (Mieszány Rodzay) wenn man durch ein Geschlechtswort [Articulum] das Männlein und Weiblein [...] durch gleiche Benennung verstehet. Als in den Nahmen der Vogel und Thiere: Wrobl ein Sperling. Bocian ein Storch.

[Ile jest rodzajów imion? W polszczyźnie występuje ich sześć, mianowicie: (1) (1) Das Männliche [Masculinum] (%Męski%) np.: Pan der Herr. (2) Das Weibliche [Foemininum] (Niewieśći) np.: Páni die Frau (3) Das Unbenahmte [Neutrum] (oddzielny) np.: Dziecię das Kind. (4) Das Gemeine [Commune] (Pospolity) np.: Pijánicá der Säuffer (pijak) oder Trunckenbold (pijaczyna) und die Säufferin (pijaczka). Gość der Gast (gość)/ und die Gästin (gość kobieta) . [...] (5) Das allgemeine Geschlecht [Omne] (Wszelki), który zawiera w sobie wszystkie trzy rodzaje, np.: Ten der/ Tá die/ To das. [...] (6) das vermengte Geschlecht, [Epicoenum vel Dubium] (Mieszány Rodzay), kiedy przy jednym rodzajniku [Articulum] rozumie się osobnika płci męskiej i żeńskiej. [...] Na przykład nazwy ptaków i zwierząt: Wrobl ein Sperling. Bocian ein Storch. ]
Gut/1669, s. [28]

Männliches Geschlecht / Masculinum Genus, Męzki Rodzay. [...] Allgemeines / Omne, Wszelki.

Lub/1778, s. 149 Definicja

Rodzaje (Genera) Zaimków (Pronominum) są pięć: [...] Męski [...] Białogłowski [...] śrzedni [...] Powszechny (Commune), wszelki (Omne). [...] Powszechnego, to jest: oraz Męskiego i Białogłowskiego: кто kto: Wszelkiego, to jest: Męskiego, Białogłowskiego i śrzedniego. Я, ты, себя siebie.

[Роды мѣстоименїй суть пять, мужеской, женской, средней, общей, всякой, мужескаго рода мѣстоименїя: Самъ, сей, онъ, тотъ, чей, которой, кой, мой, твой, свой, нашъ, вашъ, оный. Женскаго: сама, сїя, она, та, чья, которая, коя, моя, твоя, своя, наша, ваша, оная. Средняго: са́мо, сїе, оно, то, чье, которое, кое, мое, твое, свое, наше, ваше, оное. Общаго, то есть купно мужескаго и женскаго: кто; всякаго, то есть мужескаго, женскаго и средняго, я, ты, себя. lomonosow, 1757, § 427. ]
Don/1795, s. [5] ([5]-[6]) Definicja

Genera nominum quot sunt? rodzajow imion wiele jest? sex, sześć, masculinum, męski, ut hic magister, jako en mistrz, faemininum, niewieści, ut haec mensa, jako ten stoł, neutrum, oddzielony, ut hoc scamnum, jako ta lawa, omne, wszelki, ut hic, et haec, et hoc felix, jako ten, i ta, i to szczęśliwe, commune, pospolity, ut hic et haec fortis, jako ten i ta mocna, et hoc forte, i to mocne; dubium, wątpliwy, ut hic, vel haec dies, jako ten dzień.

Powiązane terminy