terminów gramatycznych online
rytm mowy
Język: polski
Geneza: łac. rhythmus < gr. rhytmós
- Główne przepisy: Łoś/1918
- Nauka o głosce: Kl/1939
- Nauka o wierszowaniu: Łaz/1861
- Nauka o zdaniu: Szob/1923
- O spółgłoskach. O używaniu liter "i", "y", "j" (L. Osiński): Rozp/1830
- Składnia: Kurh/1852
- Słowniczek: Gaert/1927
- Uwagi wstępne: Uchw.AU/1891
Rytm. Powtarzanie się w tekście podobnych pod względem budowy prozodycznej odcinków mowy. Jednostką rytmu może być sylaba lub zestrój akcentowy. Jednostką może być sylaba lub zestrój akcentowy.
Cytaty
Któż bowiem nie czuje, jak miłemi są dla oka te spadki, które prozodya innych języków daktylicznym rytmem nazywa?
Gubimy rytm tak śpiewny, tak w mowie naszéj rzadki, kiedy trzechzgłoskowe imiona Ju-li-a, Ma-rj-a, sprzecznie z melodyą, na dwusyllabne przerabiamy.
Rytm, i rym są wyrazy równoznaczne. Rytm zależy na pewnéj liczbie zgłosek przyciskowych i bezprzyciskowych, w oznaczonym porządku po sobie następujących; z czego tworzy się miły dla ucha tok mowy.
[…] Ten rodzaj odmiany głosu, to wybijaniu niektórych głosek, nazywamy akcentem czyli przyciskiém; rozmaitość zaś głosową, wynikającą z tego następstwa głosek akcentowanych i nieakcentowanych nazywamy rytmem mowy czyli rytmem prozy […].
Uważano też za potrzebne liczyć się z tem sumiennie, żeby nierozważne zalecenie jakiegoś prawidła nie wyrządziło w następstwach swych szkody naszemu piśmiennictwu (ob. zwłaszcza niżej, str. 13, wzgląd na rym i rytm w poezyi).
Używając pisowni tradycyjnej: Maryenburskiej, dyabeł, można według potrzeby czytać raz Mary-jenburskiej, drugi raz dja-beł, jak tego właśnie wymaga rytm, albo też znów rym, n. p .: Niech wprzód łotrów powybi-ja Jezus, Mary-ja.
W wierszach pisze się, jak tego rym lub rytm wymaga: Marja lub Maryja, Marji lub Maryi, lilji lub lilii, Iljon lub Ilijon, z ingredjencjami lub z ingredyjencyjami.
Rytmem nazywamy prawidłową wymianę zgłosek akcentowanych i nieakcentowanych.
Rytm, okresowe następstwo kilku jednorodnych zjawisk fonetycznych np. samogłosek długich i krótkich, akcentowanych i nieakcentowanych, tych samych spółgłosek (aliteracja) lub samogłosek (asonancja).
Rytmem nazywamy wielokrotne powtarzanie się w równych odstępach czasu tego samego zjawiska. [...] Rytm mowy działa na nasz słuch, a polega w języku polskim na przeplataniu się zgłosek akcentowanych i nieakcentowanych.
Ponieważ zaś język polski ma przeważnie wyrazy więcejzgłoskowe, nadto enklityki i proklityki, przeto z konieczności i bez trudu przeplatamy w mowie naszej zgłoski akcentowane i nieakcentowane. Na tym polega rytm naszej mowy; jest on jednakże nieregularny i zmienny.