terminów gramatycznych online
temat miękki
Język: polski
- Budowa wyrazów: Łoś II/1925
- Deklinacja: ŁośFl/1923
- Nauka o odmianie wyrazów: Szob/1923
- Prawidła samogłoskowe: Malin/1869
- Systemy deklinacyjne: Łoś III/1927
- Słownik, tom IV (L-Nić): Dor/1958–1969
Cytaty
[…] Samo się przez się rozumié, że z wyjątkiem tych trzech gatunków rzeczowników nijakich, mających temát twardy lub miękki, w których nie zachodzi kontrakcyjá, o p o chylaniu końcówki a mowy być nie może […].
Tematy, zakończone na spółgłoski twarde, nazywamy twardemi; te zaś, które się kończą spółgłoskami miękkiemi, - tematami miękkiemi.
Przez tematy miękkie rozumieć należy nie tylko te, które się kończą spółgłoskami fonetycznie miękkiemi, jak nap. koń : koni-a, paw : pawi-a, lecz także tematy, których końcowa spółgłoska jest miękka tylko funkcjonalnie, jak nap. mąż : męża, kosz : kosza, pasterz : pasterza.
§ 23. W dekl. III przy tematach twardych końcówka -y (-i po k, g) niezmiennie; analogicznie do nich wcześnie też i tematy miękkie mają końcówkę -i [...].
§ 39. W dekl. I dawne tematy na -o-, zarówno twarde jak i miękkie po zniknięciu końcowego jeru miały tę formę równą mianownikowi l. poj. [...].
Niekiedy w różnych językach słowiańskich zachodzi oboczność tematu miękkiego i twardego np. p. głupi, r. głupyj, p. siny, r. siniji, także polskie zwirzchni — zwirzchny Kromer [...].
W języku polskim [...] wszystkie tematy deklinacyjne kończą się na spółgłoskę twardą lub miękką, a zatem moglibyśmy stosownie do natury tematu wszystkie odmiany imion podzielić na dwie tylko deklinacje: twardą i miękką. Byłby to jednak podział niepraktyczny, ponieważ różnice w odmianie tematów twardych i miękkich często są mniej znaczne, niż różnice w odmianie innych grup imiennych.
Miękki miększy (w stopniu wyższym częściej używana forma opisowa) [...] 2. jęz. «o spółgłosce: artykułowana ze wzniesieniem środka języka ku podniebieniu twardemu; palatalna»: Jakub Parkosz [...] oceniał sposoby pisania, odróżniał trafnie twarde od miękkich spółgłoski, odróżniał spółgłoski od samogłosek i podawał pewne prawidła pisania, których jinni [inni] pisarze nie mieli łatwości poznać. LEL. Polska IV, 447. ∆ Temat miękki «temat zakończony spółgłoską fonetycznie lub funkcjonalnie miękką». [...] // L.