terminów gramatycznych online
nauka o formach
Język: polski
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863, Mał/1879
- System gramatyczny: Gaert/1927
- Wstęp: Lerc/1877
- Wstęp obejmujący pogląd na Głosownią i pojęcie Pierwoskładni: Malin/1869
Cytaty
Zamierzamy w obecnéj części gramatyki obeznać się ze wszystkiemi odmianami czyli formami, na jakie naginać można tak imie, jak słowo. Ta część nazywa się przeto nauką o formach (czyli Flexyą).
[...] Piérwoskładnią dzielą Niemcy na słowotwórstwo (Wortbildungslehre), podające prawidła urábianiá temátów, tak jimionowych, jako i słownych, i na naukę skłanianiá (declinatio) i spajaniá (conjugatio), w skutek czego powstają także s piérwiástków i temátów wyrazy za pomocą końcówek, oznaczających zarazem stosunki pojęć do siebie. Obie te nauki obejmują Niemcy pod názwą Formenlehre, t. j. nauki o formach wyrazowych, i słusznie, gdyż piérwiástek lub temát jest, że tak rzekę, treścią, czyli materyją pojęciá; w połączeniu zaś s końcówkami, oznaczającemi stosunek pojęć do siebie, nabywá ta treść pojęciá pewnéj formy w mowie jafeckiéj [...].
Podług tego naukę gramatyki polskiej dzielimy na trzy części. – Część pierwsza obejmuje prawidła tyczące się głosek czyli liter; część ta nazywa się głosownią. – Część druga obejmuje prawidła tyczące się wyrazów; część ta nazywa się nauką o odmianach lub formach. – Część trzecia obejmuje prawidła tyczące się budowy zdań; część ta nazywa się składnią.
Zamierzamy w obecnéj części gramatyki obeznać się ze wszystkimi odmianami czyli formami, na jakie naginać można tak imię, jak słowo. Ta część nazywa się przeto NAUKĄ O FORMACH (czyli Flexyą albo Morfologią).
Naukę o wyrazach nazywamy morfologją czyli nauką o formach.