terminów gramatycznych online
fleksja dział nauki
Geneza: łac. flexio 'zginanie, zmienianie'
Fleksja. 1. System opozycji słów lub form wyrazowych zaliczanych do jednego leksemu. 2. Dział gramatyki opisujący te opozycje i, co za tym idzie, regularności w konstrukcji leksemów ze zbudowanych podobnie słów.
Cytaty
Zamierzamy w obecnéj części gramatyki obeznać się ze wszystkiemi odmianami czyli formami, na jakie naginać można tak imię, jak słowo. Ta część nazywa się przeto nauką o formach (czyli Flexyą).
§. 5. Gramatyka całkowita obejmuje następujące główne działy nauki języka: 1, Głosownią [...]; 2, Morfologią czyli Flexyą t. j. naukę przypadkowania imion i czasowania słów (deklinacyi i konjugacyi); 3, Etymologią [...]; 4, Naukę o Partykułach; 5, Składnią [...]. Dodatkowo uzupełnia to wszystko jeszcze 6, Ortografia.
Zamierzamy w obecnéj części gramatyki obeznać się ze wszystkimi odmianami czyli formami, na jakie naginać można tak imię, jak słowo. Ta część nazywa się przeto NAUKĄ O FORMACH (czyli Flexyą albo Morfologią).
Wskutek tego gramatyka dzieli się na następujące części: 1) naukę o dźwiękach czyli głoskach, zwaną głosownią, albo z grecka fonologią lub fonetyką; 2) naukę o budowie wyrazów i ich odmianach, czyli morfologję. Ta obejmuje dwie części: a) jedną, wyjaśniającą tworzenie się wyrazów czyli etymologję albo słoworód, i b) naukę o odmianach albo fleksję, obejmującą wykład deklinacji i konjugacji; 3) składnię (syntaxis), wyjaśniającą budowę zdania i wzajemny stosunek jednych jego części do drugich.
Fleksja (nauka o odmianie wyrazów).
C. Fleksja. (Nauka o odmianie wyrazów).
Mimo to we wszystkich gramatykach języków arjoeuropejskich te końcówki-sufiksy rozpatrywane bywają w dziale, poświęconym fleksji, i my również do fleksji je przenosimy; idąc przeto za ogólnym zwyczajem, w dziale słowotwórstwa weźmiemy pod uwagę tylko budowę tej części czasownika, z którą się owa końcówka-sufiks łączy, a która według naszej nomenklatury nie tematem, lecz pniem nazwana być winna.
Naukę o wyrazach nazywamy morfologją czyli nauką o formach. Morfologja zawiera dwa działy: słowotwórstwo, badające formy wyrazów w związku z ogólnem znaczeniem wyrazu, bez względu na jego rolę w zdaniu, oraz fleksję, która zajmuje się formą wyrazu z uwagi na jego znaczenie w związku z innemi wyrazami w zdaniu.
Podobną popularność, jaką za czasów Oświecenia zyskał podręcznik Kopczyńskiego, w drugiej połowie dziewiętnastego wieku osiągnęła gramatyka A. Małeckiego [...].
Flexio — fleksyja: casus — skłonnik (1879), genus — strona, verbum reflexivum — czasownik zwrotny, modus coniunctivus — przypuszczający, idealny, warunkowy, infinitivus — bezokolicznik (1879), participium praesentis — imiesłów współczesny, praeteriti — zaprzeszły.
Niektóre z przytoczonych terminów znaleźć można i u A. A. Kryńskiego [...].
Flexio — fleksyja: modus infinitivus — bezokolicznik.
Z chwilą uzyskania niepodległości i organizowania na nowo szkolnictwa polskiego przystępując do nauczania języka ojczystego językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej [...].
Fleksja, deklinacja męska, żeńska, nijaka, odmiana, forma męskoosobowa, rzeczowa, rzeczownikowa przymiotników [...].