terminów gramatycznych online
przypadek szósty fleksja, = narzędnik
Cytaty
Głoska ą pisze się: [...]
2) W 6tym przypadku Przymiotników i Rzeczowników liczby pojed. rodz. ż.
Poetom i Mówcom wolno jest też dla kadencyi albo rozmaitości harmonii kończyć 6ty przypadek, na ym, zamiast em, np. wielkim szczęściem, zamiast: wielkiem szczęściem.
6ty przypadek kończy się zawsze na em, np. z Kapitanem.
Przez ułomkowe rozumiemy imiona takie, które tylko kilka, dwa, trzy albo cztery przypadki mają.
Tylko jeden przypadek mają: [...]
6ty przyp. np. całkiem, nurkiem, hurmem, milczkiern, raptem, ukradkiem.
Pytanie Kim? Czem? rządzi szóstym przypadkiem bez Przedimka z, np. Król rządzi, kim? narodem. Zabiłem zająca, czem? kijem, (nie z kijem).
[...] Przedmiot, który jako środek czyli narzędzie w działaniu uważamy. Ten stoi w przypadku 6tym np. Dawid zabił Goliata kamieniem.
Szósty przypadek kładzie się 1) na pytanie czém? jakim sposobem? [...].
I. Przypadek.
Trzy są główniejsze powody, dla których się kładzie. [...]
2.Słowa: nazywać się, i być, rządzą dwoma przypadkami: mianownikiem podmiotu i mianownikiem epitetu, przymiotnika, opowiednika np. ja jestem nieszczęśliwy, on się nazywa Krasicki. Częściej jednak te słowa rządzą przypadkiem 6ym: on jest nieszczęśliwym.
W tych dwóch wiérszach z pieśni IV sztuki Rymotwórczéj Dmochowskiego nie tak pięknie i pełno by się wydał 1szy jak 6sty przyp.
VI. Przypadek.
Jest 6 główniejszych powodów, dla których kładziemy przypadek 6sty.
- Na pytanie: kim? czém? jakim?
6ty przypadek nazywa się: Narzędnik, a kładzie się na pytanie: kim? czém?.
Jeżeli rzeczowniki lub zaimki wyrażają rozmaite osoby grammatyczne, słowo zgadza się z lszą, bez względu na 2gą i 3cią; gdy zaś 1sza nie wchodzi do przedmiotu zdania, słowo w 2giéj osobie kłaść należy. Podług tychże zasad zgadzają się przymiotniki i słowa, gdy jeden z rzeczowników, z któremi je zgodzić należy, kładzie się w przypadku 6tym z przyimkiem z.
W ogólności zaś rzeczowniki wskład opowiednika wchodzące, kładą się w przyp. 6. (Obacz użycie 6go przypadku.)
PRZYPADEK SZÓSTY, NARZĘDZIOWY. (творительный падежъ.)
Podobnież używa się 6ty przyp. w znaczeniu umysłowém.
6. prz. z przyimkiem za.
Przypadek 6, L. P. R. Ż. D. II. Ten przypadek kończy się zawsze na: ą, formuje się od przypadku I, l. p., zachowując to wszystko, co się w przypadku II, l. p wyrzuciło, lub zamieniło, albo dodało, co dzieje się sposobem następnym: np. książka, nadzieja, noc, gęś [...]; przypadek VI, l. p. książką, nadzieją, nocą, gęsią.
Przypadek 6, L. P. R. Ż. D. II. Ten przypadek kończy się zawsze na: ą, formuje się od przypadku I, l. p., zachowując to wszystko, co się w przypadku II, l. p wyrzuciło, lub zamieniło, albo dodało, co dzieje się sposobem następnym: np. książka, nadzieja, noc, gęś [...]; przypadek VI, l. p. książką, nadzieją, nocą, gęsią.
Przypadek 6-ty pokazuje narzędzie naszego działania i odpowiada na pytanie kim? czem?, np patrzę okiem, kocham sercem, dążę myślą, na pytanie z kim? z czem? pokazuje osoby działające wspólnie lub rzeczy, z któremi coś robimy, np. idę z matką, bawię się z dziećmi, mam zajęcie z kwiatami.
Przypadki Casus. Najstosowniéj oznaczać je liczbami: pierwszy, drugi i t. d.[pp. 1, pp. 2 i t. d.]. Ablativus wypada nazywać ósmym [pp. 8]. szósty zaś oznaczałby Instrumentalis.
Przypadek 6-ty (kim, czem) zastępuje się przyimkiem com (z kim, z czem) i por (przez kogo, co), n. p. nożem — com a faca, ulicą — pela rua, powozem — com o carro; com as azas (skrzydłami).