terminów gramatycznych online
przypadek szósty fleksja, = narzędnik
Cytaty
[...] Przedmiot, który jako środek czyli narzędzie w działaniu uważamy. Ten stoi w przypadku 6tym np. Dawid zabił Goliata kamieniem.
Szósty przypadek kładzie się 1) na pytanie czém? jakim sposobem? [...].
Jeżeli rzeczowniki lub zaimki wyrażają rozmaite osoby grammatyczne, słowo zgadza się z lszą, bez względu na 2gą i 3cią; gdy zaś 1sza nie wchodzi do przedmiotu zdania, słowo w 2giéj osobie kłaść należy. Podług tychże zasad zgadzają się przymiotniki i słowa, gdy jeden z rzeczowników, z któremi je zgodzić należy, kładzie się w przypadku 6tym z przyimkiem z.
W ogólności zaś rzeczowniki wskład opowiednika wchodzące, kładą się w przyp. 6. (Obacz użycie 6go przypadku.)
PRZYPADEK SZÓSTY, NARZĘDZIOWY. (творительный падежъ.)
Podobnież używa się 6ty przyp. w znaczeniu umysłowém.
6. prz. z przyimkiem za.
Przypadek 6-ty pokazuje narzędzie naszego działania i odpowiada na pytanie kim? czem?, np patrzę okiem, kocham sercem, dążę myślą, na pytanie z kim? z czem? pokazuje osoby działające wspólnie lub rzeczy, z któremi coś robimy, np. idę z matką, bawię się z dziećmi, mam zajęcie z kwiatami.
Wszystkie te Liczbowniki przypadkują się jak przymiotniki i Zajimki, z wyjątkiem 6 przypadku liczby mnogiej żeńskiej, nie mieszać ją do rodzajów męzkiego i średniego, które bliżej i często zgadzają się ze sobą, jako to męzk. dwa domy, Sred. dwa Jabłka, żeń. Dwie Chaty, dwiema a nie dwóma chatami.
W łacinie to słowo zawsze wymaga pierwszego przypadku np. Terra est rotunda; homo est felix. Przeciwnie w polszczyźnie zawsze się wymaga 6 przypadku zwanego narzędnikiem.
Przypadki Casus. Najstosowniéj oznaczać je liczbami: pierwszy, drugi i t. d.[pp. 1, pp. 2 i t. d.]. Ablativus wypada nazywać ósmym [pp. 8]. szósty zaś oznaczałby Instrumentalis.
§ 27. Przypadków mamy w języku polskim siedm, jako to:
Przypadek I na pytanie kto? co? [...]
[Przypadek] VI [na pytanie] kim? czem?
Przypadek 6-ty (kim, czem) zastępuje się przyimkiem com (z kim, z czem) i por (przez kogo, co), n. p. nożem — com a faca, ulicą — pela rua, powozem — com o carro; com as azas (skrzydłami).