Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

zaimek osobowy

Język: polski
EJO 1999, 660 Definicja współczesna

Zaimek osobowy. Jednorodność tej klasy wyrażeń była od dawna kwestionowana przez językoznawców. Składa się z dwóch różnych pod względem funkcjonalnym kategorii. Do pierwszej należą z. 1 i 2 os. uważane za z. o. właściwe. [...] Do drugiej należą z. 3 os. zaliczane niekiedy do z. wskazujących ze względu na pełnioną przez nie funkcję deiktyczną (wskazującą) i anaforyczną wspólną obu tym typom z.

Cytaty

Zaimki osobowe Zastępują miesce osoby rzeczy, i odpowiadają na pytanie kto? Rzeczowne: ja , ty, ciebie lub cię. Przymiotne: on, ona, ono; sam, sama, samo.

Zaimek on, ona, ono , jako ukazujący, [...] ma w 1m. i 4m. spadku liczby mnogiej one, a jako osobowy [...] ma ony.

(....) Gdzie ten znak jest w Czasowaniu, domyślić się opuszczonego zaimka osobowego, którego wymaga liczba, i osoba słowa, obok której takowy leży.

Zaimki osobowe są te, które oznaczają osoby. Takiemi są: Ja, ty, on. Ja oznacza osobę, która mówi, ty osobę do któréj się mówi, on osobę, o któréj się mówi. Ja nazywamy osobę piérwszą, ty osobę drugą, on osobę trzecią.

Zaimki osobowe spadkują się w obu liczbach i nieprawidłowo.

Zaimki dzielą się na osobowe, posiadawcze, odnośne, wskazujące, pytające, łączące i nieoznaczone.

[…] Według tego samego prawa kontrakcyji brzmią i nárzędniki liczby pojedyńczéj zajimków osobowych mną, tobą, sobą, zamiást starosłowiańskich form pełnych […].

Zaimki osobowe są te, które wyłącznie zastępują miejsce imienia.

Zaimki osobowe są to takie, które zastępują miejsce osoby.

Czy zaimek osobowy musi być zawsze wyrażony przy słowie?

On, Ona, Ono, Oni, One, One pożycza się z powyższego wzoru i używa się według potrzeby przy tych zajimkach osobowych.

Мѣстоименія бываютъ: 1) Личныя, [zaimki] osobowe, употребляемыя вмѣсто имени лицъ говорящихъ и вмѣсто лицъ предметовъ о которыхъ говорятъ. 1-е лицо говорящее есть: ja, mу; 2-е ty, wy; 3-е лицо (или предметъ), о которомъ говорятъ: on, ona, ono, oni, one; напр. ja piszę, ty pracujesz, on chodzi, ona czytała, one chore, my chcemy, wy pijecie, oni siedzą. [...]

Według znaczenia swojego zaimki bywają: 1. Osobowe, wyrażające osobę: ja na oznaczenie osoby pierwszej, która mówi, ty dla oznaczenia osoby drugiej, do której mówi.

Zaimka osobowego osoby trzeciej nie ma; dla wyrażenia osoby 3-ciej lub przedmiotu, o którym się mówi, używane są w znaczeniu osobowych zaimki wskazujące: on, ona, ono.

Te wyrazy: ja, ty, on, ona, ono – my, wy, oni, one – nazywamy zaimkami osobowemi.

Zaimki osobowe (pronomes pessoaes) są: eu ja, tu ty, elle on, ella ona, nós my, vos wy, elles oni, ellas one.

Zaimek. Zaimki rzeczowne, przymiotne i przysłowne. Zaimki odpowiednikowe. Zaimki osobowe, zwrotne, dzierżawcze, wskazujące, względne, pytające i nieokreślone.

Ze względu na znaczenie dzielimy zaimki na: a) osobowe (ja, ty, my, wy...), b) zwrotne (siebie, sobie, się ...), c) dzierżawcze (mój, moja, moje...), d) wskazujące (ten, ta, to, on, ów, tamten...), e) względne (który, która, które, jaki...), f) pytające (jaki? który?...), g) nieokreślne (ktoś, czyjś, jakiś...).

Zaimki (Pronomes).

Wyrazy, które zastępują imiona osób, zwierząt lub rzeczy, nazywają się zaimkami.

Osobowe (pessoaes) zastępują imiona osób.

§ 277. Formy czasownikowe pod względem budowy zasadniczo się różnią od form imiennych, gdyż końcówki osobowe, zarówno jak i końcówka bezokolicznika, są właściwie przyrostkami, pełniącemi zarazem funkcje końcówek: każda końcówka osobowa ma znaczenie zaimka osobowego, a końcówka bezokolicznika - ti jest istotnie sufiksem, tworzącym formę niegdyś rzeczownika odsłownego, który z biegiem czasu utracił znaczenie rzeczownikowe.

Osobowe, p. rzeczowniki; p. zaimki.

Zaimki (pronomina) - wyrazy zastępujące imiona i przysłówki: [...] C. ★Osobowe (personalia), np. ja, ty, ★zwrotne (reflexiva), np. się, ★dzierżawcze (possesiva), np. mój, ★wskazujące (demonstrativa), np. ten, ★względne, np. który, ★pytające (interrogativa), np. kto?, ★nieokreślone, nieoznaczone (indefinita), np. ktoś.

Ja, ty, my, wy - nazywają się zaimkami osobowymi, ponieważ oznaczają osobę, która mówi ja; osobę, która mówi, i jej towarzyszy: my; osobę, do której mówiący bezpośrednio się zwraca: ty; osoby, do których mówiący bepośrednio się zwraca: wy.

Niektóre z przytoczonych terminów znaleźć można i u A. A. Kryńskiego [...].

Nomen numerale — liczebnik, liczbownik, pronomen personale — zaimek osobowy, reflexivum — zwrotny, demonstrativum — wskazujący, infinitum — nieokreślny, verbum (in)transitivum — czasownik nieprzechodny.

Z chwilą uzyskania niepodległości i organizowania na nowo szkolnictwa polskiego przystępując do nauczania języka ojczystego językoznawcy polscy na zjeździe w roku 1921 uchwalili zrąb terminologii gramatycznej [...].

Semantyka [...]; zaimek odpowiednikowy, osobowy, zwrotny, wskazujący, nieokreślony, przysłowny, czasownik (nie)przechodni, przysłówek liczebnikowy, zaimkowy; partykuła, wyrazek.