terminów gramatycznych online
słoworód pochodzenie wyrazu
- Asymilacja morfologiczna, semazjologiczno-morfologiczna i semazjologiczna: BdC/1915
- Cz. II. O wnętrzności języka polskiego. Rozdział II. O rodzeniu się słów, czyli słoworodzie: Kop/1817
- Głosownia: Mał/1863
- O pisowni: Such/1849
- O samogłoskach. O znamionach nad samogłoskami (W. Szwejkowski): Rozp/1830
- Składnia: Mał/1863
- Słownik, t. 1: A-G: SW/1900-1927
- Słownik, t. 6: S-Ś: SW/1900-1927
- Słownik, tom VIII (S-Ś): Dor/1958–1969
- Zadanie gramatyki i jéj podział: Łaz/1861
- Zbiór abecadłowy rzeczy: DwBg/1813
Cytaty
Słoworód, jest częścią Grammatyki 1, dwojako się rozumiéć może 129, 130: cztery są słoworody czyli początki słów 131-138.
O rodzeniu się słów, czyli Słoworodzie.
Autor Słownika Polskiego mówiąc o słoworodzie, gruntownie dowodzi w Rozdz. II, że samogłoski w językach nie są zasada etymologii, że podpadają wielkiéj zmianie osobliwie u Słowian.
Zacieranie etymologii (słoworodu) czyni język niezrozumiałym i bezzasadnym.
Gramatyka ma tedy: [...] c) Gramatyka ma obeznać nas po części z bogactwem języka tak w odmianach, jako też w przemianach słów przez poznanie słoworodu czyli etymologii […].
Przemiany samogłosek, od niczego zewnętrznego niezawisłe będziemy nazywać postąpieniem samogłoski (Lautsteigerung). [...]
*Właściwą sferą, gdzie się to postąpienie pojawia, jest słoworód, t.j. wywód wyrazów jeden z drugiego i ze wspólnego pierwiastka.
Są to substantiva verbalia, abstracta, collectiva, słowem rzeczowniki ogólnego znaczenia, których słoworód językoznawstwo dzisiejsze tłómaczy w ten sposób, że ma to być zrost imiesłowu biernego (ukryty, kochany) albo tematu rzeczownika pierwotniejszego, pozbawionego swojéj końcówki (np. włos, mur) ze „suffixem" ije, nadąjącym rzeczownikowi takiemu to ogólne (zbiorowe, oderwane itd.) znaczenie.
Słoworód, odu, lm. ody [...] 2. nauka o pochodzeniu słów; tworzenie jednych wyrazów z drugich, etymologja: S. ludowy.
Etymologia, i 1. lm. e wyprowadzenie pochodzenia wyrazu, źródłosłów, słoworód: E. jakiegoś wyrazu, E. ludowa. 2. blm. nauka o pochodzeniu wyrazów, słowrodnia, słoworód. <Gr. etymologia>
«Etymologja» (słoworód) znaczy tylko zauważanie pokrewieństwa wyrazów, t.j. ustanawianie związku historycznego między wyrazami, wyprowadzanie jednych wyrazów z drugich.
Słoworód m IV, D. ~rodu, Ms. ~rodzie jęz. przestarz. «pochodzenie wyrazów; etymologia» [...]. // L.