terminów gramatycznych online
słowotwórstwo pochodzenie, budowa wyrazów
Język: polski
- Etymologia (Słoworód): Mał/1879
- IV. Rozwój polskiej terminologii gramatycznej po Kopczyńskim: Kor/1961
- Wstęp do Głosowni. - Język słowiański i jego narzecza. - Abecadło wszechsłowiańskie. - Podział mowy odnośnie do Głosowni.: Malin/1869
- Wstęp obejmujący pogląd na Głosownią i pojęcie Pierwoskładni: Malin/1869
- Wyrazar: Prz/1816
Słowotwórstwo. Obok fleksji dział morfologii, którego przedmiotem jest analiza zespołu środków formalnych, służących w danym jęz. jako wykładniki stosunku fundacji, zachodzącego między jednostkami leksykalnymi (leksemami) danego języka.
Cytaty
Francuz, pierszy Tworca tych wyrazow, powinien był zdamiś pomyślić nad swojem słowotworstwem, i przymiotnik criminel przedzakiem contre odznamicić, a dopiero każdy, czytając: contre-criminel, rozumiałby znaczenie sprawiedliwości przeciw-zbrodniej, Sędziow przeciw-zbrodnich, i xięgi ustaw przeciw-zbrodnich.
[…] Na zasadach bowiem głosowni opiérają się ostateczne prawidła piérwoskładni, czyli tak zwanéj przez Niemców Formenlehre, którá się rozpáda na trzy części, jako to: 1. na naukę skłánianiá (declinatio); 2. spájaniá (conjugatio); 3. słowotwórstwa (etymologia), które to części już licznemi węzłami łączą, się z duchowym organizmem języka.
[...] Naukę zaś, wyjáśniającą prawidła składaniá wyrazów s piérwiástków za pomocą nágłosów i pogłosów i końcówek nazywámy piérwoskładnią, jidąc za analogiją składni, którym to wyrazem kś. Kopczyński nazwáł naukę wyjáśniającą prawidła składaniá zdáń z wyrazów; albowiem kto chce składać z wyrazów zdania będące obrazem myśli, musi mieć piérwéj już urobione wyrazy, będące obrazem pojęć i jich wzajemnego stosunku do siebie. Piérwoskładnią dzielą Niemcy na słowotwórstwo (Wortbildungslehre), podające prawidła urábianiá temátów, tak jimionowych, jako i słownych, i na naukę skłanianiá (declinatio) i spajaniá (conjugatio), w skutek czego powstają także s piérwiástków i temátów wyrazy za pomocą końcówek, oznaczających zarazem stosunki pojęć do siebie [...].
[...] Kś. Kopczyński. któremu zawdzięczámy w gramatyce naszéj wiele dobrych i stósownych nowych názw naukowych (terminus technicus), złożył także wyraz ʒródłosłóv, którym oznaczá w swojich gramatykach dlá szkół národowych już to piérwiástek, już to piérwotnik, lub temát, już to naukę o słowotwórstwie [...].
W niniejszym trzecim dziale całéj nauki języka, nazywanym ETYMOLOGIĄ, Słowotwórstwem albo i Słoworodem (Wortbildungslehre) należy nam odpowiedzieć na następujące pytanie: skąd się wzięły w języku te całkowite wyrazy? i podług jakich zasad takowe z pojedynczych głosek się urabiają?
Szereg nowości z wyjątkiem terminologii składniowej przynosi gramatyka F. K. Malinowskiego [...].
Etymologia — pierwoskładnia, słowotwórstwo: radix — pierwiastek, praefixum — nagłos, suffixum — pogłos, thema — pień, temat, terminatio — końcówka, gradus incomparabilis — przymiotnik zdrobniały, zgrubiały.