Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przysłówek sposobu
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: przysłowki sposobu, przysłówki sposobu
Język: polski
Dział: Morfologia (współcześnie)

Cytaty

Nał/1774, s. 689

Przysłowki Jakości lub Sposobu. (De qualité ou de manière.) Mal, źle; de gré, z dobrej woli [...]; à tort, niesłusznie.

Jak/1823, t. I, s. 304 Definicja

Jakożkowiek różnemi i wielą okolicznościami rzecz wszelka może być otoczoną: wszystkie nie mogą być innego gatunku, tylko albo malujące czas, albo miejsce, albo sposob: bo rzecz każda nie może się inaczej wystawić, tylko, że jest cóś, w pewnym czasie, miejscu i tym lub owym sposobem. Wypada ztąd że Przysłówki rzeczy tyczące się wszystkie, wiele ich jest, trojakiego są gatunku: jedne czasu, drugie miejsca, inne sposobu, czyli co jest toż samo, Przymiotu.

Desz/1846, s. 211

Co do wewnętrznégo zaś znaczenia przysłówki objaśniają okoliczności różne, i tak:

1) Są przysłówki pytania 2) odpowiedzi, 3) czasu, 4) miéjsca, 5) stopnia, 6) twierdzenia, 7) przeczenia, 8) sposobu, 9) kierunku, 10) obojętności i niepewności, 11) na koniec przysięgi i zaklęcia.

Such/1849, s. 161 Definicja

Przysłówki sposobu, a tych najwięcéj: jak? jako? po jakiemu? tak, jakoś, jakbądź.

Mał/1863, s. 256 (255-256)

Odpowiadamy szczegółowo, a to: [...] 3. Przysłówkami sposobu: tak, owak, inaczéj, nieinaczéj, jakoś, jakkolwiek, jednako, równie, podobnie, wspak, ciągle, dobrze, źle, czwałem, itd.

Kam/1870, s. 85 (84-85)

Przysłówki służą do określenia okoliczności słowa, i stosownie do tego, jakie względy wyrażają przy niem, dzielą się na przysłówki wyrażające okoliczności: [...] 10. Sposobu, np. milczkiem ukąsić, ukradkiem spoglądać. [...] Właściwie nazywają się wyrażeniami przysłówkowemi, bo są to rzeczowniki, które w 6-ym przypadku wzięte pokażą nam sposób jakim coś się stało.

Czep/1871–1872, s. 101

Przysłówki ze znaczenia są: […] 4) sposobu czyli jakości: jak? tak, owak, jakoś, jakbądź, jakkolwiek, dobrze, źle, ciągle, często, czwałem, po francuzku, po kryjomu, po prostu, po chłopsku, po pańsku, pięknie, śmiało, wesoło i t.d. […].

Czep/1871–1872, s. 101

Do przysłówków sposobu należą: a) przysłówki miary: prawie, ledwie, często, rzadko, nadto, zbyt, aż, koniecznie, wysoce, trochę, tyle, cokolwiek. b) przysłówki stopnia: bardzo, bardziéj, arcy, nader, nadzwyczaj, szczególnie, nadewszystko. c) przysłówki wątpliwości: podobno, pono, może, zapewne, snadź, pewnie, prawdopodobnie, bodaj nie. d) przysłówki pewności: tak, oczywiście, rzeczywiście, niezawodnie, zaiste, istotnie, bez wątpienia, prawdziwie.

Lerc/1877, s. 72

Przysłówki sposobu są następujące: tak, owak, inaczej, nieinaczej, jakoś, jakkolwiek, jednako, równie, podobnie, wspak, ciągle, dobrze, źle, czwałem.

Jes/1886, s. 44

Dla tych właśnie pięciu pytań, podzielono przysłówki twierdzące na 5 gromad, t. j. na:

1) Przysłówki sposobu, z pytaniem: jak? np. tak, nie, owale, inaczej, równie, podobnie; — dobrze, ile, pięknie [...], itp.

2) Przysłówki miejsca, z pytaniem: gdzie? np. tu, tam, wszędzie, nigdzie, stąd, dotąd, tędy, owędy, gdzieniegdzie, itp. [...].

Kr/1917, s. 37 (36-37) Definicja

I dlatego przysłówki dzielą się na: [...] 3. Przysłówki sposobu (odpowiadające na pytanie : jak ?), np. tak, owak, jakkolwiek, jakbądź, inaczej, jednakowo, dobrze, źle, pięknie, brzydko, głośno, miło, mile, co żywo, żywo, prosto, ciemno, drogo, chytrze, przeciwnie, zlekka, znienacka, naoślep, naoścież, wniwecz, po prostu, po polsku, pokryjomu, po jednemu itd.

Kr/1917, s. 228 (228-229) Definicja

Określenie sposobu odpowiada na pytania: jak? jakim sposobem? i wyraża się: 1) przysłówkami sposobu: tak, inaczej, głośno, żwawo, pięknie, dokładnie [...], np. Obejrzał starannie panewkę swej broni. Żeromski. Rzadko nawet pokazywał się w miastach z obawy przed wyzyskiem swojej szczelnie zamkniętej szkatuły. Weyssenhoff [...] 2) rzeczownikiem z przyimkiem lub bez: I szpadą się jako fochmistrz opędzał przed bagnetami. Słowacki. Właśnie dwukonną bryką wjechał młody panek. Mickiewicz [...] 3) Imiesłowem teraźniejszym nieodmiennym: Stanisław milcząc podparł siwą brodę. Brodziński. I chłodnik zabielany milcząc żwawo jedli. Mickiewicz [...] 4) rzeczownikiem z przysłówkami: jak, jako, jakby, niby, by, nakształt: Jak potopu fale, stoją nagie Tatry w śniegu, by graniczny słup zuchwale. Pol. [...].

Gaert/1927, s. 97 (96-97) Definicja

Z uwagi na rodzaj okoliczności, określanej przez nie dzielimy je nadto na przysłówki: 1. miejsca, np. tu, 2. czasu, np. wtedy, 3. sposobu, np. głośno, 4. stopnia, np. bardzo, 5. przeczenia, np. nie.

Powiązane terminy